Beste broeders en zusters, goedemorgen!
Vandaag gaan we eens nadenken over een kenmerkende eigenschap van het gezinsleven die we al vanaf de eerste jaren van ons leven leren geleerd: dat is de gemeenschapszin, de houding om de goede dingen van het leven met elkaar te delen en blij te zijn dat te kunnen doen.
Delen en kunnen delen is een kostbare deugd! Het symbool, de ‘icoon’ daarvan, is het gezin, verenigd rondom de huiskamertafel. Het samen de maaltijd delen – en dus behalve voedsel, ook het samen delen van gevoelens, van verhalen, van gebeurtenissen… – is een fundamentele ervaring. Als er een feest is, een verjaardag, een feestelijke herdenking, dan treffen we elkaar rondom de tafel. In sommige culturen is het gebruik om dit ook te doen bij een sterfgeval, om diegene nabij te zijn, die verdrietig is door het verlies van een familielid.
De gemeenschapszin is een goede thermometer om de gezondheid van de betrekkingen te meten: als er iets in het gezin niet goed zit, of als er een verborgen lijden is, dan wordt dat aan tafel meteen duidelijk. Een gezin dat bijna nooit meer gezamenlijk eet, of waar niet wordt gesproken aan tafel maar televisie wordt gekeken of de smartphone wordt bekeken, is een gezin dat maar heel weinig ‘gezin’ is. Als de kinderen aan tafel gekluisterd zitten aan hun computer of aan hun mobieltjes en niet naar elkaar luisteren, dan dat is geen gezin, dat is een pension!
Het christendom heeft een speciale roeping met betrekking tot de gemeenschapszin, dat is algemeen bekend. De Heer Jezus onderwees heel graag als Hij aan tafel zat, en Hij heeft het Rijk Gods vaak voorgesteld als een feestelijke samenkomst. Jezus koos ook voor een maaltijd om zijn leerlingen zijn spiritueel testament te overhandigen – Hij deed dat tijdens het avondmaal – samengevat in het herdenkende gebaar van zijn offer: de gave van zijn Lichaam en Bloed als voedsel en drank van verlossing, voedsel voor ware en duurzame liefde.
In het licht hiervan kunnen we zeggen dat het gezin ‘thuis’ is bij de H. Mis, juist omdat het zijn eigen ervaring van ‘gemeenschap zijn’ naar de Eucharistie brengt en die opent voor de genade van een universele gemeenschap en van de liefde van God voor de wereld. Als het gezin deel neemt aan de Eucharistie, wordt het, gesterkt in de liefde en trouw, gezuiverd van de verleiding om zich in zichzelf op te sluiten en worden de grenzen van zijn broederschap opgerekt volgens de maten van het hart van Christus.
In deze tijd die de onze is, die wordt gekenmerkt door zoveel geslotenheid en door te veel muren, is de gemeenschapszin die in het gezin opbloeit en door de Eucharistie wordt uitgebreid, een cruciale kans. De Eucharistie en de gezinnen die daarmee zijn gevoed, kunnen de geslotenheden overwinnen en bruggen bouwen van gastvrijheid en liefde. Ja, de Eucharistie van een Kerk van gezinnen, die in staat zijn het werkzame gist van de gemeenschapszin en de wederzijdse gastvrijheid in de gemeenschap terug te brengen, is een school voor menselijke integratie die niet bang is voor confrontaties!
Er zijn geen kinderen, wezen, zwakken, hulpelozen, gewonden en gedesillusioneerden, wanhopigen en verlatenen, die door de eucharistische gemeenschap van de gezinnen niet zouden kunnen worden gevoed, hersteld, beschermd en opgevangen.
De herinnering aan de deugden van het gezin helpt ons om dit te begrijpen. Wij hebben zelf vroeger gezien, of zien dat nog steeds, welke wonderen er kunnen gebeuren als een moeder haar blik en haar aandacht en haar zorg besteedt aan de kinderen van anderen, behalve aan haar eigen kinderen. Tot voor kort was één moeder genoeg voor alle kinderen op de speelplaats!
En ook: wij weten heel goed wat de kracht is van een volk waar de vaders bereid zijn in actie te komen voor de bescherming van de kinderen van iedereen, omdat zij kinderen als een gemeenschappelijk goed zien, die zij graag en met trots beschermen.
Tegenwoordig maakt de sociale context het samenzijn van het gezin vaak moeilijk. Het is waar, het is niet gemakkelijk tegenwoordig. Maar wij moeten wegen vinden om die gemeenschapszin weer terug te krijgen. Aan tafel wordt gesproken, aan tafel wordt geluisterd. Er is geen stilte, en als er wel stilte heerst, is dat niet de stilte van nonnen, maar de stilte van het egoïsme, waar iedereen doet waar hij zin in heeft, televisie kijken of aan de computer zitten… en dan wordt er niet gepraat. Nee, geen stilte.
We moeten het samenleven van het gezin weer herstellen, hoewel het moet worden aangepast aan de tijd. Het samen leven lijkt iets te worden dat je kunt kopen en verkopen, maar dan is het iets anders geworden. En de voeding is niet altijd het symbool van een rechtvaardige verdeling van goederen, die in staat is ook degene te bereiken die noch brood noch familie bezitten.
In de rijke landen zijn we geneigd geld uit te geven voor zeer rijke voeding, en daarna moeten we weer geld uitgeven om te herstellen wat de overdaad heeft aangericht. En dat zinloze gedoe leidt onze aandacht af van de werkelijke honger, die van het lichaam en die van de ziel. Als er geen gemeenschapszin is, is er egoïsme, iedereen denkt aan zichzelf. Zelfs zo dat de reclame het samenzijn van het gezin heeft teruggebracht tot een zwakte voor snacks en een verlangen naar zoetigheden. En ondertussen zijn er veel, teveel broeders en zusters die niet aan tafel kunnen eten. We zouden ons moeten schamen!
Laten we het mysterie van het eucharistisch feestmaal eens bekijken. De Heer breekt zijn Lichaam en vergiet zijn Bloed voor ons allemaal. Er is werkelijk geen verdeeldheid die dit offer van communio kan weerstaan; alleen een valse houding, gedrag dat heult met het kwaad, kan daarvan uitsluiten. Elke andere afstand kan niet weerstaan aan de kwetsbare kracht van dit gebroken brood en deze vergoten wijn, het sacrament van het éne Lichaam van de Heer.
De levende en vitale alliantie van de christelijke gezinnen, die vooraf gaat aan de dagelijkse vermoeidheden en vreugden, deze ondersteunt en omarmt in het dynamisme van haar gastvrijheid, werkt samen met de genade van de Eucharistie, die in staat is altijd weer nieuwe communio te scheppen met haar kracht die integreert en redt.
Het christelijke gezin zal precies op die manier de breedheid van zijn werkelijke horizon laten zien, de horizon van de Kerk, Moeder van alle mensen, van alle verlatenen en uitgeslotenen van alle volken. Laten we bidden dat de gemeenschapszin van de gezinnen moge groeien en rijpen in de periode van genade van het komende Jubileumjaar van de Barmhartigheid.
Lees hier de eerdere catecheses van paus Franciscus over het gezin.
