Komt er toch een einde aan de oorlog in Syrië? Het is geen alledaagse gedachte. De oorlog woedt onverminderd voort. Er zijn zelfs momenten dat de media de oorlog en de ellende van de Syriërs bijna zat zijn. De kranten en de televisie vergeten dan ook soms de vreselijke burgeroorlog in het land van Assad. Maar dan komt weer een stroom van vluchtelingen richting Turkije aan. De media zijn weer present.
De actueelste beelden zijn van duizenden vluchtelingen uit de Noord-Syrische stad Tal Abyad. Vluchtelingen die met blote handen gaten boren in de hatelijke prikkeldraden van de grens tussen Turkije en Syrië. Het is een in het Westen onbekende, duizenden kilometers lange metalen muur. Prikkeldraad dat een eeuw lang een Berlijnse Muur vormt tussen beide landen en generaties volkeren van elkaar heeft gescheiden. Maar dan blijkt dat de onaantastbare metalen muur even niet zo sterk te zijn als weleer. Het is de enige voordeel van deze menselijke ellende. Eindelijk heel even geen muur.
Soortgelijke beelden hebben wij eerder gezien, toen de inwoners van de Syrische Koerdische stad Kobani op de vlucht sloegen. De gevechten tussen de Koerdische strijders en de terroristische islamieten van IS zijn in die zin weer herhaling van zetten. Het verschil met Kobani is dat de Koerden de aanvallers zijn en de terroristen de verdedigers. Met Amerikaanse luchtsteun veroverden de Koerden Tal Abyad. Elders in Syrië hebben weer de IS-militanten de overhand. De oorlog is dus in volle sterkte na vier jaar. Toch gloort hoop. Wensdenken?
De oplossing gloort uit een onverwachte hoek. De hoop komt niet uit de koker van Assad en zijn eveneens waardeloze tegenstanders die een privaat kalifaat van het land willen maken. Ook niet van een immer onzichtbare kleine Allah, maar het is de buurman, die voor zo veel ellende heeft gezorgd in Syrië, en die nu eindelijk van gedachten gaat wisselen. De onruststoker zetelt al ruim een decennium in Ankara en heet nog steeds Erdogan, president van de Republiek Turkije. Hij streeft er naar om die titel in te ruilen voor sultan. Hij is tenslotte ook de erfgenaam van de roemruchte sultans, die ooit ook over Syrië regeerden.
De verkiezingen van 7 juni verliepen namelijk dramatisch voor Erdogans heersende AK-partij. De absolute meerderheid waarmee de AK-partij de republiek sinds 2002 als een Turkse supermarkt regeerde, is komen te vervallen. De partij moet een coalitie vormen met een van de drie oppositiepartijen.
Formele truc
Zelden hebben verkiezingen in het Midden-Oosten een dergelijke politieke verschuiving te weeg gebracht. Verkiezingen zijn in het Midden-Oosten juist een formele truc om de meest onmogelijke lieden aan de macht te houden en hun bijvoorbeeld de mogelijkheid te bieden een nog groter paleis te bouwen. Een goed deel van het volk crepeert van armoede, maar dat deert de leider niet. In het nabije verleden was Saddam de man van de grote paleizen. Erdogan lijkt ook in die zin steeds meer op een replica van de inmiddels wijlen zelfbenoemde Nebukadnazzar van Babylon.
Erdogan en zijn entourage waanden zich kortom onoverwinnelijk. Notabene een kleine Koerdische partij zorgde voor het onmogelijke door de kiesdrempel te halen en veel zetels van de AK-partij af te snoepen. Ooit was juist die kiesdrempel ingevoerd om die ‘hatelijke’ Koerden uit het parlement te houden. Een graf bestemd voor de vijand werd uiteindelijk de val voor Erdogan en zijn partij.
Het is algemeen bekend dat Turkije onder leiding van de nieuwe Ottomanen IS en al-Nusra met wapens en andere materieel helpt. Erdogan koos vanaf de eerste dagen van het conflict de kant van de oppositie. Assad is niet zijn soortgenoot op religieus gebied. Erdogan is soenniet en Assad behoort tot een Syrische variant van sjiisme, en over die verschillen wordt ginds al gauw een privéoorlog gevoerd. De verwachting is dat Assad snel ten val zal komen, maar na vier jaar is hij nog steeds in Damascus en een snel verlies zit er niet in.
Mocht er de komende drie weken een nieuwe Turkse regering komen, dan zal Erdogan zijn steun aan IS moeten stoppen. De andere partijen in het parlement hebben herhaaldelijk laten weten dat de steun aan IS en andere tegenstanders van Assad de Turkse belangen niet dient.
Als Turkije werkelijk haar grenzen afsluit voor nieuwe jihadisten en stopt met wapenleveranties aan IS, dan gloort inderdaad hoop voor de miljoenen ontheemden uit Syrië. Er kan dan een onverwachte kentering in de oorlog in Syrië komen. Misschien wel vrede? De vluchtelingen in Turkije kunnen dan eindelijk weer terug naar Tal Abyad en Kobani. Het hatelijke prikkeldraad hebben zij alvast eigenhandig ongedaan gemaakt. Kan de reis naar huis op korte termijn beginnen?
Abraham beth Arsan is freelancejournalist.
