Zoals het christendom lang geneigd was het Jodendom, waaruit het voortkomt, als afgedaan voor te stellen, zo doet de mentaliteit van de Verlichting, die uit het christendom voortkomt, dat met het godsgeloof. Hoewel daar het een en ander op te zeggen valt, zit in dit betoog beslist een kern van waarheid.
Zo is, hoezeer ze zich ook op objectiviteit beroept, in de praktijk de wetenschap niet neutraal. Hoewel zelfs de natuurwetenschap voortkomt uit de middeleeuwse theologie (Ter Horst zou vermoedelijk zeggen: omdat ze daaruit voortkomt), laat zij haar waarheidsvinding beïnvloeden door ideologische vooroordelen en onbewuste verlangens, op een manier die herinnert aan de wijze waarop binnen het christendom met het Jodendom is omgesprongen. Wat niet in het plaatje past, moet bestreden worden. Nicht sein kann, wass nicht sein darf.
Je ziet die mentaliteit in actie komen, zodra een bericht opduikt dat het geloof in God kan versterken. Zo publiceerde The Wall Street Journal met Kerstmis een artikel waarin Eric Metaxas feiten vaststelde die pleiten voor intelligent ontwerp. Feiten, geen meningen. Zo liet hij de ongelofelijke onwaarschijnlijkheid zien van een planeet met leven erop. Bovendien komt de wetenschap er steeds meer achter dat ons heelal haarfijn afgestemd staat op ‘bestaan’. Een minieme verschuiving tussen de fundamentele krachten zou fataal zijn. De slechte kansen voor de kosmos zijn “zo hartverzakkend astronomisch dat de aanname dat het allemaal ‘gewoon maar gebeurd is’, ingaat tegen elk gezond verstand”, stelt Metaxas. “Het is alsof je een munt opgooit die 10 quintiljoen keer achter elkaar ‘kop’ geeft.”
Vanuit de inmiddels bekende reflex reageerde een boze wetenschapper en protesteerde vergeefs bij de The Wall Street Journal, maar gaf toe dat Metaxas stelling klopte. Inderdaad erkennen natuurwetenschappers nu dat van het heelal een “overweldigende suggestie” van ontwerp uitgaat. Maar ja, aldus deze wetenschapper, ook het leven lijkt ontworpen te zijn, “maar nu begrijpen we dankzij Charles Darwin dat de schijn van ontwerp niet hetzelfde is als ontwerp”. Blijkbaar gaat voor sommige mensen van dit soort cirkelredeneringen troost uit.
Emanuel Rutten en Jeroen de Ridder, filosofen van de Vrije Universiteit, melden in de Volkskrant eveneens dat “de mogelijkheid van het bestaan van God, zowel natuurwetenschappelijk als filosofisch” herontdekt wordt. Ook dat riep weer de vertrouwde tegenwerpingen op. Maar zoals de grondlegger van Intelligent Design, Phillip E. Johnson, al stelde, is elke discussie hierover gunstig. Internet doorbreekt intussen het informatiemonopolie van de wetenschap. De discussie die hieruit voortkomt doorbreekt misplaatste volgzaamheid en ontzag en zet mensen aan tot eigen onderzoek. Zo die God dan niet zelf al vinden, zullen ze er in elk geval meer begrip voor krijgen dat anderen in diens bestaan geloven.
