Hij filmde nagenoeg alle facetten van het complexe traject, dat vooral draait om het naar Nederland krijgen van zoveel mogelijk van de (slechts) 25 werken van Bosch (opmerkelijk genoeg bevindt geen enkel doek zich in Bosch’ eigen stad).
De moeizame onderhandelingen met onder meer het Museum voor Schone Kunsten in Gent en het Prado in Madrid over bruikleen, de werkwijze van het gepassioneerde Nederlandse onderzoeksteam, de restauratiewerkzaamheden, en analyses van werken: het komt allemaal aan bod. En dat is veel, misschien zelfs te veel.
Jheronimus Bosch is absoluut een fascinerend kunstenaar, waarover maar weinig bekend is. Hij werd rond 1450 in Den Bosch geboren en stierf daar ook in 1516. Zijn wereldberoemd geworden schilderijen vol detail zijn stuk voor stuk kleine mysteries, met verleiding, zonde en rekenschap als centrale thema’s. Om deze te verbeelden, gebruikte hij steeds weer zijn ideeën over de hemel en de hel. Een in de verte starende uil, een bruut doorkliefd lichaam, een engel in het licht, wat heeft het allemaal te betekenen?
De film geeft geen antwoord op deze vragen, omdat deze simpelweg niet bekend zijn. Bosch’ fascinatie voor de hel is duidelijk, vandaar ook de titelkeuze. Van Huystee bevestigt in een interview dat zijn film net zo goed Jheronimus Bosch – Touched bij an Angel had kunnen heten. De titel was zijn persoonlijke keuze, omdat de hel hem meer prikkelt.
Tijdens zijn leven trad Bosch toe tot de illustere religieuze Lieve Vrouwe Broederschap in ‘s-Hertogenbosch. Hij schilderde veel religieuze taferelen, waarbij de thema’s ‘Het Laatste Oordeel’ en ‘De verzoeking van de heilige Anthonius’ door hem het meest gebruikt werden.
Hoogtepunt vormen de haarscherpe close-ups van de werken. Met röntgen- en infraroodtechniek wordt zelfs achter de verf- en vernislagen gekeken. Maar alle moderne technieken, onderzoeksteams en documentaires ten spijt, is de mens Bosch evenals zijn werken anno 2016 nog altijd een mysterie.
Documentaire: Jheronimus Bosch – Touched bij the Devil (2015). Nederland, 87 min. Regie: Pieter van Huystee.
KN Kijkwijzer
Alle leeftijden
