Er is in ons land de laatste vijf jaar een brede beweging op gang gekomen naar een duurzame energievoorziening. Denk aan het nul-op-de-meter-project van woningbouwcorporaties en overheden onder de naam ‘Stroomversnelling’, dat duizenden oudere huizen in no time ombouwt tot energieneutraal. Denk aan het Energie-akkoord, dat bindende doelstellingen oplegt aan alle sectoren van de samenleving. En op steeds meer daken van huizen liggen zonnepanelen.
Aan kerken is deze beweging niet voorbij gegaan. Tachtig kerken en kloosters mogen zich ‘groene kerken’ noemen en nog veel meer kerken noemen zich niet zo, maar doen er wel aan. Dat is ook wat je zou verwachten van gelovigen die zorgzame omgang met de schepping prediken en ‘goede rentmeesters’ willen zijn.
Wat je niet zou verwachten, maar helaas toch gebeurt, is dat kerken de mogelijkheid laten schieten om zonnepanelen te nemen vanwege rendementsredenen. Niet zo lang geleden gebeurde dit ergens in de Alblasserwaard. De redenering is dat men een terugverdientijd van negen of tien jaar ‘te lang’ vindt. Men wil de investering sneller terugverdiend hebben. En als dat er niet in zit, ketst het af.
Nu is toe te geven dat kerkelijke begrotingen onder druk staan door ontkerkelijking. Maar er is meer aan de hand: een foute rendementsopvatting, die teveel kijkt naar de terugverdientijd. De Toolkit duurzaam kerkbeheer (voor kerken, kerkleden en gewone burgers, te vinden op de groene-kerken-website www.groenekerken.nl) geeft een bredere kijk op rendement.
Zonnepanelen zijn wellicht voor een kerk pas na tien jaar terugverdiend, maar gaan wel 25 jaar mee en blijven al die jaren stroom en geld opbrengen. Bij een beslissing over een investering in zonnepanelen is het beter een kosten-batenanalyse te maken, waarbij tevens niet in geld uit te drukken effecten meetellen, zoals de milieuwinst.
Juist kerken zouden zich trouwens niet moeten laten lenen voor een beperkte rendementsopvatting. De kerk is immers geen business voor een paar jaar. De Kerk is, geloven christenen, van en voor alle tijden. De Kerk heeft bovendien besef van de eeuwigheidswaarde van (investerings)keuzes. Wie niet wil, zoekt een reden; wie wil, zoekt een mogelijkheid. En die zijn er: in sommige kerken bleken de leden bereid te investeren in zonnepanelen, buiten de kerkelijke begroting om.
En dan is er nog iets. Een groen imago is hip. Je zou dus denken dat christelijke scholen, zorginstellingen en bedrijven die zonnestroom graag binnenhalen. Maar door hun hoge stroomverbruik zijn veel van deze bedrijven en instellingen ‘grootverbruikers’.
Burgers betalen ongeveer 22 cent per kWh, bedrijven circa vijftien en grote afnemers slechts ongeveer tien tot twaalf. Dat lage grootverbruikerstarief begint al boven de 50.000 kWh per jaar. Veel middelgrote instellingen vallen onder dat tarief. De terugverdientijd van investeringen is dan een stuk langer dan voor kleinverbruikers. Bovendien betalen stroomslurpers vrijwel geen REB (energiebelasting), waar de particulier twaalf cent per kWh aan kwijt is. En dus staan de daken van de meeste stroomslurpers nog leeg.
Wat moet er gebeuren om hen in beweging te krijgen? Allereerst zijn zij zelf aan zet. Directeuren, bestuurders en eigenaren van bijvoorbeeld vakbonden, (zorg)instellingen en bedrijven die zich door waarden als ‘rentmeesterschap’ laten leiden, moeten zich niet door een lage stroomprijs laten weerhouden van investeringen. En verder is de politiek aan zet. Het mag niet zo zijn dat juist de grootverbruikers niet meedoen. Mede door heffingen of andere prikkels moeten ook zij aan de slag. Want there is no planet B.
Peter Siebe is redacteur van de Toolkit Duurzaam Kerkbeheer. Hij werkt aan duurzaamheid onder de naam GreenConnect en is journalist bij de EO. Zie www.groenekerken.nl.
