Het boek Vijftig tinten grijs heb ik niet gelezen en de gelijknamige film heb ik niet gezien. Dat is geen goed uitgangspunt voor een recensie, maar ik wil het er toch op wagen, omdat ik wel een indruk heb gekregen van waar het zo ongeveer over gaat.

De nodige aandacht
Alles draait om een maagd, Anastasia. Dat is al een garantie voor interessante ontwikkelingen, want maagdelijkheid is weliswaar uit de mode, maar behoort nog steeds tot de standaarduitrusting van homo sapiens sapiens en verdient als zodanig de nodige aandacht.

Regulier orgaan
In de eigentijdse seksuele voorlichting houdt men het er veelal op, dat het maagdenvlies niet bestaat en in elk geval niets heeft te betekenen. Dat is valse voorlichting. Het is een regulier orgaan van de soort, zij het niet zo regulier, dat het op zich een onfeilbare indicatie van maagdelijkheid kan zijn. In elk geval bestáát het en het moet doorgaans plaats maken voor geslachtsverkeer.

Een zeker schuldgevoel
Als er geen positieve betekenis aan gegeven kan worden blijft toch staan, dat met verwijdering ervan iets wordt vernield. Er rest dan een leegte en er ontstaat een zeker schuldgevoel, hoezeer het de jeugd ook uit het hoofd wordt gepraat dat er iets dergelijks aan de hand zou kunnen zijn.

Dubbele leegte
Terugkomend op Anastasia is het probleem voor haarzelf en haar vrijer, dat de teloorgang van haar maagdelijkheid schuldgevoelens oproept. Dat wijst op een gezond geweten: het paar ziet belangstellend uit naar de bijbehorende penitentie, maar de seculiere relatiekunde voorziet daar niet in. We hebben dus te maken met een dubbele leegte die moet worden opgevuld.

Uit de kast
Men spreekt tegenwoordig veel over ‘uit de kast komen’ en ook hier komt de remedie uit een kast, namelijk in de vorm van diverse martelwerktuigen die voor de nodige bestraffing dienen te zorgen. Je hebt er geen idee van wat er op dit gebied zoal op de vrije markt te koop is. Het boek en nu de film zullen zeker een flinke impuls geven aan deze markt, want veel eigentijdse vrouwen hebben zich onder de invloed daarvan bevrijd van scrupules die nog restten van eeuwenlange christelijke indoctrinatie. Vrijers die bij deze dames een goede beurt willen maken, komen tegenwoordig thuis met dozen vol zweepjes en meer van zulke martelwerktuigen waarvan men zou menen, dat die sinds de middeleeuwse inquisitie voorgoed achterhaald waren.

Onderscheiding
Wat zou dat maagdenvlies nu kunnen betekenen, zodat het een alternatief biedt voor de weg van de nieuwerwetse zelfkastijding? Dat is een parthenologische kwestie. De meest plausibele theorie komt van Havelock Ellis en houdt in, dat zwakke vrijers erdoor uitgesloten worden van bevruchting. Dat kan natuurlijk alleen maar werken in het kader van strikte monogamie, wat de auteur er niet bij zei omdat hij daar te liberaal voor was. Gerichtheid op een gezonde partner leidt automatisch tot onderscheiding van gezonde en ongezonde, van goede en slechte partners, van goed en kwaad en tot slot van God als sublieme partner, naar Wie het maagdenvlies indirect dus verwijst.

Om niet te zeggen geniaal
Uiteraard gaat het om deze geestelijke selectiviteit, maar die heeft een biologische basis zonder welke de menselijke geest doelloos in de lucht zou zweven. Het is in feite een prachtig systeem, dat getuigt van een intelligent, om niet te zeggen geniaal ontwerp.

Uitweg
Helaas kun je daar in onze geseculariseerde sekscultuur geen kant mee op, zodat het schuldbesef een andere uitweg zoekt. In plaats van God als sublieme partner boven de wolken te erkennen en te zoeken naar diens wil, gaat men zichzelf straffen opleggen.

Moderne gewetensnood
Zoals gezegd getuigt dit op zich van een werkzaam geweten en wij kunnen dit dan ook waarderen als weergave van modern levensgevoel. We dienen er, modern gezegd, respect voor te hebben, zoals voor alles wat abnormaal is. Het boek en de film moeten we beschouwen als adequate expressie van een typisch moderne gewetensnood, die sekspartners ertoe beweegt zichzelf en elkaar te kwellen teneinde ongehinderd te genieten van hun niet-geregulariseerde seksbeleving.

Ene mr. Grey
De mannelijke hoofdpersoon van zowel het boek als de film, ene mr. Grey (ik ben zijn voornaam kwijt), voelt Anastasia’s behoefte aan straf feilloos aan en ze wordt op haar wenken bediend. Zo ontpopt hij zich als een ideale minnaar, wat nog een romantisch tintje geeft aan dit met sadomasochisme doorspekte softe seksverhaal.

Te biecht
Het is niet gebruikelijk een recensie te besluiten met een persoonlijk advies aan de lezers, maar bij deze succesvolle dubbel-trilogie maak ik graag een uitzondering. Ga toch eens gewoon te biecht bij een goede priester, die kan uitleggen wat er aan de hand is. Dat is veel gezonder en goedkoper dan een hele kast vol van die gesofisticeerde speeltjes die alleen maar surrogaatoplossingen bieden voor het ernstige probleem van het menselijke schuldbesef.

Ben Hoffschulte is rechtsfilosoof te Leuven.