Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Vandaag wil ik in de serie catecheses over het gezin voortzetten en het hebben over de verlovingstijd. Aan het (Italiaanse) woord – fidanzamento – kun je zien dat dit te maken heeft met vertrouwen, betrouwbaarheid. Vertrouwen in de roeping die God geeft, want het huwelijk is in de allereerste plaats de ontdekking van een roeping van God. Het is natuurlijk een goede zaak dat de jongeren tegenwoordig ervoor kunnen kiezen te trouwen op basis van wederzijdse liefde. Maar juist de vrijheid van die band vereist een eendrachtig en bewust besluit, niet alleen maar een vage erkenning van een wederzijds aangetrokken worden of van een gevoel van een moment, een korte tijd… zij vereist dat een weg wordt afgelegd.

Met vereende krachten
De verloving, met andere woorden, is de periode waarin de twee verloofden zijn geroepen gezamenlijk en met vereende krachten te werken aan hun liefde, en daarbij de diepte in te gaan. Zij ontdekken elkaar langzamerhand, dat wil zeggen, de man ‘leert de vrouw in het algemeen kennen’, door deze vrouw te leren kennen, zijn verloofde, en de vrouw ‘leert de man in het algemeen’ kennen, door deze man te leren kennen, haar verloofde.

Onherroepelijk, stevig, duurzaam
Laten we het belang van deze leerperiode niet onderschatten: het is een mooie opdracht en de liefde zelf vereist het, want het gaat niet alleen om een zorgeloos geluk, om een gevoel van verrukking… Het bijbelverhaal spreekt over de hele schepping als over een goed werk van de liefde van God. Het boek Genesis zegt “God bezag alles wat Hij gemaakt had en Hij zag dat het goed was” (Gen. 1,31). Pas aan het einde ‘rustte’ God. Uit dit beeld begrijpen wij dat de liefde van God, die de oorsprong was van de wereld, geen plotseling besluit was. Nee! Het was goed werk. De liefde van God schiep de concrete voorwaarden voor een onherroepelijk, stevig, duurzaam verbond.

Verfijnd
Het verbond van de liefde tussen man en vrouw, een verbond voor het leven, is niet zo maar geïmproviseerd, het is niet van de ene dag op de andere tot stand gekomen. Er bestaat geen expres-huwelijk: je moet aan de liefde werken, er moet een weg worden afgelegd. Het liefdesverbond tussen man en vrouw wordt mettertijd aangeleerd en verfijnd. Ik zou zelfs willen zeggen dat het een ambachtelijk verbond is.

Dat is geen liefde!
Van twee levens één enkel leven maken, is ook bijna een wonder, een wonder van de vrijheid en van het hart, toevertrouwd aan het geloof. Op dat punt moeten we ons misschien meer inspanningen getroosten, want onze ‘gevoelscoördinaten’ zijn een beetje in de war geraakt. Zoals iemand die beweert alles en onmiddellijk alles te willen, en daarna alles – en onmiddellijk – opgeeft bij de eerste moeilijkheid (of bij de eerste gelegenheid). Er is geen hoop voor het vertrouwen en de trouw in de zelfgave, als de gewoonte overheerst om de liefde te bedrijven als een soort ‘integrator’ van psychisch en fysiek welbevinden. Dat is geen liefde! Bij de verloving staat de bereidheid centraal om samen iets te beschermen, dat nooit mag worden gekocht of verkocht, verraden of verlaten, hoe aantrekkelijk het aanbod ook is.

‘Als mijn bruid’
Maar ook God, als Hij spreekt over het verbond met zijn volk, doet dat soms met woorden die verwijzen naar een verloving. In het boek Jeremia herinnert God zijn volk, als Hij het toespreekt nadat het zich van Hem heeft afgewend, aan de tijd dat het de ‘verloofde’ was van God en dan zegt Hij: “Ik denk terug aan de trouw van uw jeugd, aan de liefde van uw bruidstijd” (2,2). En God was die weg van de bruidstijd gegaan; daarna deed Hij ook een belofte: wij hebben die passage gehoord aan het begin van de audiëntie, uit het Boek Hosea: “Ik neem u als mijn bruid, voor altijd, als mijn bruid, in recht en gerechtigheid, in goedheid en erbarming, als mijn bruid in onverbrekelijke trouw: dan zult gij Jahwe leren kennen” (2,21 – 22).

Het volk Gods is Jezus’ bruid
Het is een lange weg die God met zijn volk aflegt gedurende de verlovingstijd. Ten slotte huwt God zijn volk in Jezus Christus: hij huwt de Kerk in Christus. Het volk Gods is Jezus’ bruid. Maar wat een lange weg! En jullie, Italianen, jullie hebben in jullie literatuur een meesterwerk over de verloving (I Promessi Sposi, ‘De verloofden’, van Manzoni – nvdv). De jongeren moeten dit boek kennen, zij moeten dit boek lezen; het is een meesterwerk, waarin het verhaal wordt verteld van twee verloofden die veel verdriet hebben gehad, een weg hebben afgelegd vol moeilijkheden, totdat zij het einde bereiken in het huwelijk. Laat dit meesterwerk over de verloving niet links liggen, dat de Italiaanse literatuur jullie in de schoot geworpen heeft. Vooruit, lees het en jullie zullen de schoonheid, het lijden, maar ook de trouw van dit verloofde paar ontdekken.

Wijsheid
De Kerk, in haar wijsheid, maakt een onderscheid tussen het verloofd zijn en het gehuwd zijn – dat is niet hetzelfde – juist om de proeftijd fijnzinnig en diepgaand te laten zijn. Laten we voorzichtig zijn en deze wijze leer, die ook wordt gevoed door de ervaring van gelukkig beleefde huwelijksliefde, niet al te luchthartig naast ons neerleggen. De sterke symbolen van het lichaam bevatten de sleutels van de geest: wij kunnen niet luchthartig spreken over de banden van het vlees zonder blijvende wonden te maken in de geest (1 Kor. 6,15 – 20).

Rijping in de liefde
Zeker, de hedendaagse cultuur en samenleving zijn helaas onverschillig geworden voor de fijnzinnigheid en de ernst van deze periode. Van de andere kant kunnen we ook niet zeggen dat cultuur en samenleving vriendelijk omgaan met jongeren die serieus bereid zijn om een gezin te stichten en kinderen op de wereld te zetten! Integendeel, vaak worden er allerlei obstakels opgeworpen, in geestelijk en praktisch opzicht. De verloving is een levensfase die moet rijpen als een vrucht, het is een weg tot rijping in de liefde, tot het moment dat hij bij het huwelijk uitkomt.

Andere dan platvloerse termen
De cursus huwelijksvoorbereiding is een speciale manier om zich op het huwelijk voor te bereiden. En we zien zoveel paren die wellicht een beetje tegen wil en dank naar de cursus komen, “Die priesters willen dat wij een cursus volgen! Waarom toch? Wij weten alles toch al!”… en dan doen ze de cursus tegen hun wil. Maar naderhand zijn ze blij en dankbaar, omdat ze inderdaad de gelegenheid gekregen hebben – vaak de enige – om over hun ervaringen na te denken in andere dan platvloerse termen.

Getuigenis van christelijke echtparen
Ja, veel paren zijn al een lange tijd samen, wellicht zijn ze ook intiem met elkaar, soms leven ze samen, maar zij kennen elkaar niet echt. Het lijkt vreemd, maar de ervaring leert dat dat zo is. Daarom moet de verlovingstijd als periode om elkaar te leren kennen en samen deel uit te maken van een plan, weer meer worden gewaardeerd. De cursus huwelijksvoorbereiding moet worden gekenmerkt met dat voor ogen, waarbij ook gebruik wordt gemaakt van het eenvoudige maar intense getuigenis van christelijke echtparen.

De essentie
En er moet ook worden gewezen op de essentie: de Bijbel, om gezamenlijk op een bewuste wijze te herontdekken; het gebed in het kader van de liturgie, maar ook als ‘huiselijk gebed’, in het gezin, de sacramenten, het sacramentele leven, de biecht… waardoor de Heer komt wonen in de verloofden en hen voorbereidt om elkaar werkelijk te ontvangen “met de genade van Christus”; en de broederlijke omgang met de armen, met de behoeftigen, die ons oproepen tot soberheid en delen. Verloofden die zich hiervoor inzetten, zullen groeien en dit alles zal leiden tot de voorbereiding van een prachtige huwelijksviering, een ander soort huwelijksviering, niet werelds maar christelijk!

Langzaam vooruit
Laten we denken aan de woorden van God, die we gehoord hebben, waar Hij tot zijn volk sprak als een verloofde tot zijn bruid: “Ik neem u als mijn bruid, voor altijd, als mijn bruid, in recht en gerechtigheid, in goedheid en erbarming, als mijn bruid in onverbrekelijke trouw: dan zult gij Jahwe leren kennen” (Hos. 2,21 – 22). Laat elk verloofd paar daaraan denken en tegen elkaar zeggen: “Ik neem je als mijn bruid, ik neem je als mijn bruidegom.” Jullie moeten wachten op dat moment; het is een moment, het is een weg waarop je maar langzaam vooruit komt, het is een weg van rijping. Er mogen geen etappes van de weg worden overgeslagen. Zo gaat dat bij rijping, stap voor stap.

De geestelijke gaven
De verlovingstijd kan echt een initiatieperiode zijn, initiatie waarin? In de verrassing! De verrassing over de geestelijke gaven waarmee de Heer, via de Kerk, de horizon van het nieuwe gezin verrijkt, dat zich voorneemt met zijn zegen te leven. Nu wil ik jullie vragen tot de heilige Familie van Nazareth te bidden: Jezus, Jozef en Maria. Laten we bidden dat het gezin deze weg van voorbereiding gaat; laten we bidden voor de verloofden. Laten we Maria allemaal samen bidden, een Weesgegroet voor alle verloofden, opdat zij de schoonheid inzien van deze weg naar het huwelijk. En tegen de verloofden die hier op het St.-Pietersplein aanwezig zijn, zeg ik: “Mooie verlovingstijd!”

Lees hier de eerdere catecheses over huwelijk en gezin van paus Franciscus.