Dat laatste zou dan tot uiting komen in het sluiten van kerken, tegen de wens van vele gewone gelovigen in.

Nu is de Kerk geen omroep. Journalisten, apparatuur, gebouwen en programma’s van de NPS/VARA worden uit belastinggeld betaald. Dat is iedere Nederlander verplicht op te brengen, ook al herkent hij zich al lang niet meer in de programmering. Die luxe positie is voor de Kerk echter niet weggelegd. Wanneer gelovigen weglopen – bijvoorbeeld doordat ze over Kerk en geloof niet meer objectief worden voorgelicht – krijgt de Kerk minder geld binnen. Inmiddels is met zoveel kerken de begroting niet meer sluitend te krijgen, zo maakte de kardinaal duidelijk.

De presentator van Nieuwsuur was echter op een missie. Ter verklaring van de leegloop wilde hij aantonen dat de aartsbisschop politiek niet de correcte opvattingen had en benutte daartoe diens oude collegedictaten. Bij het inzoomen op Eijks unzeitgemässe Betrachtungen zag de persmedewerker van het aartsbisdom zich tot twee keer toe gedwongen in te grijpen. In dezelfde uitzending had priester en kerkhistoricus Paul Hamans erop gewezen dat de leegloop en vergrijzing van de Nederlandse Kerk al tientallen jaren aan de gang zijn. Ze hebben met de persoon van de aartsbisschop dus niets te maken. Zoals kardinaal Eijk zei: “De cultuur is de belangrijkste factor. Daar kun je heel moeilijk tegenop.”

Ironisch genoeg was de reportage van Nieuwsuur daar zelf een blijk van. Overigens mag wel eens gezegd worden dat de populaire barmhartigheidspleidooien van paus Franciscus het voor collega-bisschoppen als mgr. Eijk er ook niet gemakkelijker op maken. Wie in de moderne correctheidscultuur de katholiek moraal verdedigt – iets waar mgr. Eijk ambtshalve toe gehouden is en wat hij ook doet – komt nu al gauw over als een eenzijdige hardliner, die niet eens door zijn eigen oppergezag wordt gedekt.

Wat is nu wel de juiste analyse? Paus Paulus VI heeft erop gewezen dat na het Tweede Vaticaanse Concilie de ‘rook van Satan’ de Kerk is binnengedrongen. Veel prelaten gingen door comfortabel de secularisatie buiten de Kerk de schuld te geven, terwijl ze die binnen de Kerk zijn gang lieten gaan. De situatie op de gezinssynode heeft aangetoond dat het nu tot in de top van de Kerk zit.

Dat had fataal kunnen zijn als niet de opkomst van internet het monopolie van de ‘correcte’ media had doorbroken. Dankzij internet kunnen goede katholieken nu wereldwijd zelfs het Vaticaan direct en kritisch volgen. En dat doen ze ook: de eerste vruchten daarvan zijn op de voorbereidende synode al geplukt. Zonder twijfel zullen er nog vele volgen.