Paus Franciscus is bereid Canada te bezoeken in het kader van “het langlopende pastorale verzoeningsproces met de inheemse volkeren van Canada”, aldus het Vaticaan, dat daarmee ingaat op een uitnodiging van de Canadese bisschoppenconferentie.

Data voor deze mogelijke pausreis zijn niet bekendgemaakt. Wat wel vaststaat, is het bezoek van verschillende inheemse kopstukken en bisschoppen aan het Vaticaan in december. Paus Franciscus zal dan luisteren naar hun ervaringen van hoe zij en hun volkeren in het verleden door katholieken zijn behandeld in Canada. Daarbij zal bijzondere aandacht uitgaan naar de impact van de misstanden rond de kostscholen die veelal door bisdommen en religieuze ordes werden geleid.

“Paus Franciscus zal de leiders van de inheemse volkeren ontmoeten om zo te bepalen hoe hij ons kan steunen in ons gemeenschappelijke streven naar vernieuwde verhoudingen”, laten de Canadese bisschoppen weten. “We beloven met de Heilige Stoel en onze inheemse partners ons best te doen om een bezoek van de paus te bewerkstelligen, om zo het genezingsproces te bespoedigen.”

Kindergraven

Dat “genezingsproces” slaat onder meer op de honderden kindergraven die de afgelopen jaren bij verschillende kostscholen ontdekt zijn. Onderzoek heeft veel misstanden aan het licht gebracht, zoals overleden kinderen die begraven werden zonder registratie.

De kostscholen staan al een lange tijd centraal in discussies en verzoeningspogingen tussen inheemse Canadezen en de Kerk. Eind mei werd de kwestie wereldnieuws toen de Tk’emlúps te Secwépemc First Nation (een inheems volk) 215 lichamen ontdekte in ongemarkeerde graven op het terrein van de voormalige Kamloops Indian Residential School, die tot 1969 door een katholieke religieuze orde werd gerund. Soortgelijke ontdekkingen werden daarna ook bij andere kostscholen gedaan.

“Veel katholieke religieuze ordes en bisdommen speelden een rol in een systeem dat geleid heeft tot onderdrukking van inheemse talen, culturen en spiritualiteit”, aldus de bisschoppen. “De rijke geschiedenis van de oorspronkelijke volkeren en hun tradities en wijsheid hebben geen respect ontvangen.”

In 2015 vroeg de Canadese Verzoeningscommissie om formele excuses van de Canadese Kerk en van de paus. “We vragen de paus om excuses te maken aan de overlevenden en hun naasten voor de rol van de katholieke Kerk in het spirituele, culturele, emotionele, fysieke en seksuele misbruik van inheemse kinderen in katholieke kostscholen”, berichtte de commissie destijds. De commissie hoopte ook dat het uitspreken van die excuses in Canada kan plaatsvinden.

Paus als ‘opperhoofd’

Aartsbisschop Donald Bolen van het aartsbisdom Regina in de Canadese provincie Saskatchewan zal de inheemse afgevaardigden in december vergezellen. Volgens hem is betrokkenheid van de paus belangrijk voor veel inheemse mensen.

“Veel inheemse mensen, en vooral inheemse katholieken, zien de paus als een ‘opperhoofd’. Wanneer er tussen families wonden bestaan, leiden de vaders het verzoeningsproces”, zegt hij. “Veel inheemse Canadezen verlangen een betrokken paus die namens de Kerk spreekt.”

Het verzoek aan de paus om die spijtbetuiging op Canadees grondgebied te doen is volgens Bolen niet zomaar een vraag. “Het land staat centraal in de inheemse spiritualiteit: mensen op hun eigen grondgebied ontmoeten is vitaal voor een relatie”, legt hij uit.