Terwijl het Vaticaan vorig jaar een zeldzame openbare kritiek uitte op China vanwege een bisschopsbenoeming zonder hun goedkeuring, is het stil gebleven over een soortgelijk incident dat in de afgelopen dagen plaatsvond. Een Chinese bisschop is zonder toestemming van Rome overgeplaatst naar een ander bisdom.

Dinsdag werd Shen Bin, bisschop van Haimen (Jiangsu), geïnstalleerd als nieuwe bisschop van Shanghai zonder dat het Vaticaan daarvan vooraf op de hoogte was of zijn goedkeuring had gegeven. Het bisdom Shanghai is de afgelopen 10 jaar de facto vacant geweest, nadat de door Rome goedgekeurde bisschop Ma Daqin in 2012 onder huisarrest werd geplaatst.

Via de media vernomen

In een verklaring zei Vaticaans woordvoerder Matteo Bruni: “De Heilige Stoel is enkele dagen geleden op de hoogte gesteld van het besluit van de Chinese autoriteiten om Zijne Excellentie Shen Bin, bisschop van Haimen, over te plaatsen naar het bisdom Shanghai en heeft vanmorgen via de media kennis genomen van de inauguratie.”

“Voorlopig heb ik niets te zeggen over het oordeel van de Heilige Stoel over de zaak”, voegde Bruni daaraan toe.

Partijgetrouwe bisschop

Shen werd in 2010 tot bisschop gewijd en wordt sinds zijn wijding in 2010 erkend door de Heilige Stoel en de Chinese regering.

Volgens de Italiaanse katholiek nieuwssite AsiaNews wordt Shen beschouwd als een “rijzende ster” in de Chinese katholieke Kerk, omdat hij hoofd is van de Raad van Chinese Bisschoppen – een orgaan dat verbonden is met de Chinese Communistische Partij en dat niet wordt erkend door de Heilige Stoel.

Na zijn installatie dinsdag, stuurde Shen naar verluidt een bericht op een Chinese berichten-app dat hij de traditie van “patriottisme en liefde” voor de Kerk in Shanghai zou voortzetten, en benadrukte hij het vasthouden aan de principes van onafhankelijkheid en zelfbestuur, evenals zijn inzet voor inspanningen om het katholicisme in China te ‘siniseren’, zo meldt AsiaNews.

Directe schending

Zijn overplaatsing van Haimen naar Shanghai zonder overleg met of toestemming van het Vaticaan is een directe schending van de voorlopige overeenkomst over bisschopsbenoemingen tussen de Heilige Stoel en China die in 2018 is gesloten en twee keer is verlengd.

Hoewel de voorwaarden van die overeenkomst nooit openbaar zijn gemaakt, wordt algemeen aangenomen dat het de paus toestaat kandidaten te kiezen uit een selectie van opties die door de Chinese autoriteiten naar voren zijn gebracht.

Niet erkend bisdom

Vorig najaar werd de overeenkomst ook al moet voeten getreden, toen in november bisschop John Peng Weizhao werd geïnstalleerd als hulpbisschop voor het bisdom Jiangxi, een kerkelijk gebied dat door de Chinese autoriteiten wordt erkend, maar niet door het Vaticaan.

Het Vaticaan bekritiseerde toen voor het eerst sinds het sluiten van de betwiste overeenkomst de Chinese staat voor het schenden van hun overeenkomst en zei in een verklaring dat zij met “verbazing en spijt” kennis hadden genomen van de installatie van Peng Weizhao en dat zij het bisdom Jiangxi niet erkennen. “De Heilige Stoel hoopt dat soortgelijke voorvallen zich niet zullen herhalen en wacht op passende mededelingen van de autoriteiten over deze zaak en bevestigt opnieuw zijn volledige bereidheid om een respectvolle dialoog voort te zetten over alle kwesties van gemeenschappelijk belang”, aldus het Vaticaan toen.

Het is onduidelijk of er sindsdien communicatie heeft plaatsgevonden tussen het Vaticaan en Chinese functionarissen over de installatie van Peng Weizhao. En hoewel de installatie van Shen dinsdag in Shanghai een soortgelijk geval is, heeft het Vaticaan gekozen voor de strategie van zwijgen in plaats van zich uit te spreken.

‘Weg van dialoog’

Pausen hebben van oudsher een benadering van concessies aan China gevolgd. Paus Franciscus zelf heeft lang aangedrongen op een langetermijnstrategie van dialoog, ondanks de kritiek op de overeenkomst van 2018. Afgelopen september zei de paus tegen journalisten: “Om China te begrijpen is een eeuw nodig, en we zullen geen eeuw meemaken.”

Als het om China gaat, heeft het Vaticaan “de weg van de dialoog gekozen”, zei hij. Het proces verloopt volgens de paus weliswaar traag “omdat het Chinese ritme traag is”, maar er worden stappen gezet.