Verschillende prominente Duitse geestelijken verlangen een persoonlijke verklaring van emeritus-paus Benedictus XVI op de beschuldigingen van verkeerd handelen in het recent verschenen misbruikrapport. Ondertussen blijft het vertrouwen in de Kerk in Duitsland dalen.

Naar aanleiding van de publicatie van het rapport over misbruik in het aartsbisdom München en Freising heeft bisschop Georg Bätzing, voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie, laten weten zich te schamen voor de bevindingen van het rapport. Uit het rapport blijkt dat het aartsbisdom over een periode van 75 jaar bijna 500 misbruikslachtoffers en 235 vermoedelijke daders telt.

Naast de resultaten van het onderzoek zijn meerdere Duitse geestelijken ook niet te spreken over de reactie van emeritus-paus Benedictus XVI op de beschuldiging dat hij foutief gehandeld heeft in vier zaken in zijn tijd als aartsbisschop van München en Freising. De emeritus-paus heeft in een schriftelijke verklaring, die samen met het onderzoek gepubliceerd is, laten weten dat hij alle aantijgingen aan zijn adres ontkent.

Zakelijke reactie

De Duitse jezuïet Hans Zollner, Vaticaans expert op het gebied van bescherming van minderjarigen, werd verrast door de “zakelijkheid” van Benedictus’ reactie, laat hij in een interview met persbureau KNA weten. “Hij beperkte zich tot de juridische en canonieke aspecten en tot de getuigenverklaringen. Ik zie geen besef van de menselijke kant van deze zaak”, zegt Zollner. “In het Vaticaan heerst verbazing over het feit dat zijn verklaring zonder overeenkomst van andere partijen is gepubliceerd.”

Zollner denkt dat het de voormalige paus zou sieren als hij een persoonlijke verklaring over het rapport zou afleggen. In een interview met televisiezender ZDF roept bisschop Franz-Josef Overbeck van Essen Benedictus op om “een standpunt in te nemen”. Benedictus moet zijn verantwoordelijkheid nemen, vindt Overbeck; “dat is altijd persoonlijk.”

“Het raakt me hard dat deze zware beschuldigingen worden geuit”, laat Franz-Josef Bode, bisschop van Osnabrück, weten. “Ik denk dat emeritus-paus Benedictus zich hierover opnieuw zal moeten uitspreken.”

Kelderend vertrouwen in de Kerk

Het misbruikrapport en de kritiek op de verklaring van emeritus-paus Benedictus XVI zijn de zoveelste klap die de Duitse Kerk te verduren krijgt. Slechts 12 procent van alle Duitsers heeft vertrouwen in de katholieke Kerk, blijkt uit een onderzoek dat peilingsinstituut Forsa woensdag publiceerde. Het afgelopen jaar alleen al daalde dat vertrouwen met drie procent.

Onder Duitse katholieken is dat vertrouwen wel wat groter, maar nog steeds zegt slechts 29 procent van de ondervraagden hun eigen Kerk te vertrouwen. Saillant is dat Duitse katholieken de protestantse Kerk hoger achten: die wordt door 37 procent van de katholieken vertrouwd.

Kardinaal Marx

Zowel Bode als Overbeck verlangen ook een duidelijkere reactie van andere betrokkenen in het aartsbisdom München en Freising. Overbeck noemt daarbij met name kardinaal Reinhard Marx, de huidige aartsbisschop. In het rapport wordt hem verkeerd handelen in twee misbruikgevallen ten laste gelegd.

Afgelopen juni bood kardinaal Marx zijn ontslag als aartsbisschop al aan paus Franciscus aan, juist omdat hij vond dat hij zijn persoonlijke en “institutionele” verantwoordelijkheid voor de aanpak van de misbruikcrisis in het bisdom moest nemen. Paus Franciscus aanvaardde zijn ontslag echter niet.

Voorwaarden voor vergeving

“Alle betrokkenen zouden individueel een concrete positie moeten innemen en laten zien dat ze de gevoeligheden begrijpen”, zegt Hans Zollner. Hij haalt daarbij aan wat Marion Westpfahl, een van de advocaten achter het onderzoek, opmerkte. “De vertegenwoordigers van de Kerk geven de indruk dat ze zelf niet geloven in de kracht van het sacrament van verzoening – de biecht – wanneer ze met de zonden en het falen van verantwoordelijken geconfronteerd worden”, zegt hij.

“Gewetensonderzoek, biecht, verzoening en compensatie zijn volgens de katholieke leer allemaal voorwaarden voor vergeving”, vervolgt Zollner. “Dat geldt niet alleen voor individuen, maar ook voor bisdommen en bisschoppenconferenties.”

Volgens Zollner zijn herstel van vertrouwen en verzoening de wegen die de Kerk nu moet inslaan. “Het rapport bestuderen is slechts één van de dingen die gedaan moeten worden. Nu moet het vertrouwen van wie gekwetst is worden herwonnen; bijvoorbeeld door een ombudsman aan te stellen, wat meer inhoudt dan een contactpersoon in het bisdom.”

“Men moet in contact treden met de congregaties en families waar irritaties en tweespalt heersten – en nog steeds heersen. Er moet een klimaat ontstaan waarin wonden kunnen genezen.”

Bronnen: Katholische Nachrichten-Agentur, Katholisch.de, KRO-NCRV