Als de bladeren vallen, vallen ook de Duitse bisschoppen: in korte tijd is de Duitse Kerk twee aartsbisschoppen en een hulpbisschop armer. Geen van de drie had de pensioenleeftijd voor bisschoppen al bereikt, die op 75 ligt.
Om de laatste de eerste te laten zijn: deze week aanvaardde paus Franciscus het ontslag van Johannes Bündgens, die tot dat moment hulpbisschop van Aken was.
Het volgt op de treurige primeur die Bündgens begin oktober op zijn conto bijschreef. Hij werd toen veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf en een boete wegens misbruik van vertrouwen. Hij is de eerste Duitse bisschop ooit die een celstraf opgelegd kreeg.
De nu 66-jarige geestelijke oefende zijn taken overigens al sinds eind 2019 niet meer uit. Hij legde die neer nadat de zaak aan het licht kwam.
Die draaide om 128.000 euro, die de bisschop volgens de rechter ten onrechte incasseerde van een oudere vrouw die hij kende. Hij betaalde het bedrag inmiddels terug aan haar nabestaanden.
Kort voor Bündgens’ veroordeling aanvaardde de paus al het ontslag van een andere Duitse bisschop, de 74-jarige Hans-Josef Becker. Hij werd een jaar voor de bisschoppelijke pensioenleeftijd ontheven van zijn taken als aartsbisschop van Bamberg.
De reden voor zijn terugtreden is overigens stukken minder spectaculair dan bij Bündgens. Volgens persbureau KNA vroeg en kreeg aartsbisschop Becker ontslag vanwege zijn broze gezondheid.
Heel anders ligt dat dan weer bij aartsbisschop Ludwig Schick (73) van Bamberg. Hij geldt volgens hetzelfde KNA als een van de sportiefste bisschoppen van Duitsland en verkeert naar eigen zeggen in prima conditie.
Helemaal verrassend is zijn terugtreden trouwens niet: volgens KNA sprak hij al zeker een jaar openlijk over de mogelijkheid van terugtreden. Ook opperde hij al het idee van een maximale zittingstermijn voor bisschoppen. Schick stond maar liefst twintig jaar aan het roer in Bamberg.
Schick noemde de Synodale Weg aan als een van de redenen om terug te treden. Uit dat omstreden hervormingsproces vloeien mogelijk grote veranderingen voort. Volgens Schick is het beter als die worden doorgevoerd door een bisschop die niet op korte termijn de emeritaatsleeftijd bereikt.
Het was volgens KNA ook niet de eerste keer dat hij zijn ontslag aan de paus aanbood; de vorige keer werd dat echter niet aanvaard.
De vraag is nu wat de Kerk met drie vroegtijdig gepensioneerde bisschoppen aan moet, zeker in de gevallen van de relatief jonge Bündgens en de klaarblijkelijk nog fitte Schick.
De vorige Duitse bisschop die wegens betrokkenheid bij een financieel schandaal terugtrad, Franz-Peter Tebartz-van Elst, kreeg uiteindelijk een post in de Romeinse curie.
Op het bureau van de paus ligt nu nog de ontslagbrief van de Keulse kardinaal Rainer Maria Woelki. Eerdere ontslagaanvragen van aartsbisschop Stefan Heße (Hamburg) en kardinaal Reinhard Marx (München en Freising) aanvaardde de paus niet.
