Omdat het aantal studenten katholieke theologie daalt in Duitsland, roepen theologen op tot een hervorming van de theologische faculteiten in het land.
Volgens de gerenommeerde theologen Helmut Hoping (Freiburg) en Jan-Heiner Tück (Wenen) is het voortbestaan van de theologische faculteiten aan de rijksuniversiteiten in gevaar door het dalende percentage christenen in Duitsland.
Het theologisch onderzoek en onderwijs moet daarom sterker worden geprofileerd en gespecialiseerd, zo schrijven de professoren in een opiniebijdrage die woensdag in de Frankfurter Allgemeine Zeitung werd gepubliceerd.
Hoping en Tück waarschuwen dat de bestaande verdragen tussen de Kerk en de Duitse deelstaten – de zogeheten concordaten – onder druk komen te staan. Die concordaten maken het tot op heden mogelijk dat er ook op openbare scholen in Duitsland godsdienstonderwijs op confessionele grondslag kan worden gegeven. Ook kunnen godsdienstleraren en priesterstudenten aan staatsuniversiteiten hun opleiding genieten.
Omdat het aantal aspirant-priesters en -godsdienstleraren achteruit holt in Duitsland, pleiten de theologen voor een vlucht voorwaarts. Vanwege de toegenomen pluriformiteit in de samenleving zouden zij het bijvoorbeeld zinvol vinden wanneer het godsdienstonderwijs een meer interreligieuze insteek krijgt, zonder de eigenheid van de eigen godsdienstige identiteit uit het oog te verliezen.
Ook zouden theologiefaculteiten een “sterkere, ook structurele samenwerking op het gebied van religieus onderzoek” moeten zoeken met de godsdienstsociologie en religiewetenschappen. Ook hier benadrukken de auteurs wel de eigenheid van de theologie, die de godsdienst altijd vanuit een ‘binnenperspectief’ beschrijft, als deelnemer of ‘stakeholder’.
De theologen signaleren niet enkel een spanning tussen hun vakgebied en de seculiere overheden, maar ook tussen de theologie en het kerkelijk leergezag.
“In naam van de academische vrijheid worden er steeds meer inspanningen geleverd om zich te emanciperen van het leergezag van de Kerk”
Tweet dit! Volgens hen is daarin sprake van een “rolverschuiving met een aanzienlijk conflictpotentieel”. In de context van de Synodale Weg claimen theologen steeds meer het recht om te beslissen wat een authentieke geloofstraditie is en wat niet, “terwijl het bisschoppelijk leergezag slechts de rol krijgt toebedeeld om te getuigen van het vastgestelde authentieke geloof”.
Zij spreken van een “cognitieve dissonantie” tussen academische theologen en kerkelijke ambtsdragers. “In naam van de academische vrijheid worden er steeds meer inspanningen geleverd om zich te emanciperen van het leergezag van de Kerk”, schrijven de theologen.
Hoewel Tück en Hoping erkennen dat de theologie soms “een essentiële corrigerende functie ten opzichte van de kerkelijke autoriteiten” heeft, onderstrepen zij ook de waarde van een centraal leergezag.
In het kader van de Synodale Weg krijgen theologen volgens hen te veel de taak toebedeeld om “de geëiste maatregelen voor een verlate zelfmodernisering van de katholieke Kerk in Duitsland door te drukken tegen de bisschoppen in”.
Maar de katholieke Kerk, zo schrijven zij, is “geen unie van onafhankelijke nationale kerken, die heel verschillende wegen in leer en discipline kunnen gaan, maar een universele Kerk, die bestaat in en uit lokale kerken en wordt gekenmerkt door de universele gemeenschap van bisschoppen in eenheid met de bisschop van Rome.”
