In een dinsdag gepubliceerd document luidt het Vaticaan de noodklok over de dalende geboortecijfers in veel landen. Tegelijkertijd onderstreept het alternatieven voor vormen van kunstmatige inseminatie die de Kerk niet acceptabel vindt.

In de tekst, die de titel Family Global Compact draagt, herhaalt het Vaticaan de kerkelijke weerstand tegen kunstmatige geboortebeperking die bekend is uit de encycliek Humanae Vitae van paus Paulus VI uit 1968. Het document is een initiatief van de Pauselijke Academie voor Sociale Wetenschappen en het Dicasterie voor Leken, Gezin en Leven.

De tekst moedigt jonge mensen aan om te trouwen en kinderen te krijgen in een snel vergrijzende cultuur. Koppels zien vaak om financiële en sociale redenen af van het huwelijk, aldus de tekst, en kiezen ervoor later een gezin te stichten, wat problemen oplevert in termen van onvruchtbaarheid en ethisch twijfelachtige reproductiemethoden.

Adoptie

Adoptie moet volgens het document aangeraden worden aan zowel koppels die geen kinderen kunnen krijgen als stellen die hun gezin verder willen uitbreiden. Katholieke universiteiten en onderzoekscentra zouden deze optie moeten bevorderen en daarnaast meer onderzoek moeten doen naar alternatieven voor geassisteerde conceptie die niet in strijd zijn met de medisch-ethische leer van de Kerk.

Volgens de tekst zijn onder zowel gehuwde als ongehuwde paren “anticonceptie, abortus en sterilisatie wijdverspreide praktijken” die in toenemende mate “de betekenis van voortplanting hebben veranderd”.

‘Selectieve mentaliteit’

Voortplanting is veranderd “van een natuurlijke neiging en gave van God in een resultaatgericht project van een voortplantingswil die het leven domineert”, aldus de tekst, die de industrie van geassisteerde voortplanting bekritiseert.

“Geassisteerde voortplanting, embryoselectie om de geboorte van kinderen met genetische afwijkingen of het ongewenste geslacht te voorkomen, eicel- en spermadonatie lenen zich allemaal voor een selectieve mentaliteit, waardoor volwassenen uiteindelijk ongerechtvaardigde verwachtingen projecteren op hun gewenste kinderen”, staat in het document.

De mentaliteit van “een gezond kind alleen op het juiste moment” is nu de dominante culturele houding rond voortplanting, vooral in ontwikkelde landen waar nieuwere, gestroomlijnde technologieën beschikbaar zijn.

‘Wegwerpcultuur’

Wie kiest voor prenatale diagnose voor “eugenetische doeleinden” behoort tot een “voortplantingscultuur die de geboorte van een kind ziet als de vervulling van een louter verlangen in plaats van de aanvaarding van een onbetaalbaar geschenk”.

Ook ageert de tekst tegen wat paus Franciscus de “wegwerpcultuur” noemt, waarin mensen met een beperking worden uitgesloten en worden geconfronteerd met misbruik als gevolg van “de ontkenning van de waardigheid van de persoon”.

Gezien de huidige maatschappelijke trends, waarbij veel paren ervoor kiezen later kinderen te krijgen, moet volgens het document ook meer steun worden gegeven aan koppels die op latere leeftijd een gezin stichten, terwijl stimulansen voor ivf-behandelingen moeten worden vermeden.

Pauselijk voorwoord

Bij het document heeft paus Franciscus ook een voorwoord geschreven. “In deze tijd van onzekerheid en een zeker gebrek aan hoop” worden juist binnen het gezin “Gods dromen voor de menselijke gemeenschap gerealiseerd”, legt hij uit.

“Daarom mogen we ons niet neerleggen bij het verval van het gezin door individualisme en consumentisme, wat leidt tot individuen die alleen aan zichzelf denken”, vervolgt hij. Het gezin is “een gemeenschap van leven en liefde, een uniek en onverbrekelijk verbond tussen man en vrouw, een plaats waar generaties elkaar ontmoeten, een bron van hoop voor de samenleving”.

Paus Franciscus sluit zijn boodschap af met een uitnodiging aan alle betrokkenen “om zich met creativiteit en vertrouwen te wijden aan elk initiatief dat ertoe kan bijdragen het gezin opnieuw centraal te stellen in ons pastoraal en maatschappelijk engagement.”