De directeur van een katholieke school in Frankrijk is onlangs ontslagen vanwege het versterken van de katholieke identiteit van de school. De staatstoezichthouder op het onderwijs noemt dat een “schending van het secularisme”, kerkleiders hekelen het als schending van de godsdienstvrijheid.
De directeur van een middelbare school in Zuid-Frankrijk introduceerde de biecht onder schooltijd en nodigde een bisschop uit om leerlingen toe te spreken. Volgens de onderwijsautoriteit was dat “een belediging voor de diversiteit van de school”, zelfs al is de school katholiek.
In een interview voor Radio Notre Dame, de zender van het aartsbisdom Parijs, zei aartsbisschop Laurent Ulrich van Parijs dat “we het evangelie moeten kunnen verkondigen op katholieke scholen” en hij voegde eraan toe: “Er zijn mensen die ons het zwijgen willen opleggen.”
Katholieke scholen onderwijzen ongeveer 17% van de leerlingen in Frankrijk. Van alle privéscholen in Frankrijk is 95% katholiek. Ze werken onder een overeenkomst met de Franse staat uit 1959, volgens welke ze hetzelfde curriculum volgen als openbare scholen en kinderen van alle geloven en achtergronden verwelkomen.
Onder deze voorwaarde betaalt de staat de salarissen van de leraren van de katholieke scholen, die worden gecontroleerd door het Ministerie van Onderwijs. De scholen behouden echter hun katholieke identiteit en mogen catechismuslessen aanbieden, zolang deze niet verplicht zijn.
Veertig jaar lang heerste er in dit opzicht een relatief vreedzame status quo. Maar de afgelopen drie jaar is het toezicht van de staat over katholieke scholen verscherpt. In januari drong een grote groep vertegenwoordigers van de openbare onderwijssector er in het landelijke dagblad Le Monde bij de regering op aan om een einde te maken aan de overheidsfinanciering van katholieke scholen.
Het onderwerp werd nog spannender aan het begin van het nieuwe schooljaar. Op 11 september werd de directeur van een katholieke middelbare school in Pau uit zijn functie ontheven door de lokale onderwijsautoriteit.
Christian Espeso werd beschuldigd van “schending van het secularisme”, waaronder het aanbieden van de biecht tijdens schooluren, het terugtrekken van boeken uit de schoolcirculatie die hij “ongepast” vond voor de kinderen en het binnenhalen van de plaatselijke bisschop voor een conferentie, die leerlingen in de hogere klassen moesten bijwonen.
In een verklaring van 13 september zei het Directoraat Katholiek Onderwijs van het Bisdom Bayonne dat “de beslissing, die wij als totaal onevenredig beschouwen in het licht van de feiten waarvan hij wordt beschuldigd, velen van ons verbijsterd achterlaat”.
De kwestie kreeg al snel een politieke dimensie. Senator Max Brisson, een voormalig inspecteur-generaal van het Franse Ministerie van Onderwijs, gaf een verklaring uit waarin hij de beslissing een “frontale aanval op het katholiek onderwijs in zijn geheel” noemde.
“Iedereen weet hoe populair katholieke scholen zijn. Dat is uiterst pijnlijk voor de seculiere scholen”
Tweet dit!
Volgens hem is de onderwijsautoriteit “gezwicht voor de bevelen van de meest ideologische vakbonden, die gedreven worden door een militante en verwrongen visie op wat secularisme in ons land is”.
Op 19 september volgde de secretaris-generaal voor katholiek onderwijs, Philippe Delorme, een diaken verkozen door de Franse bisschoppen, zijn voorbeeld en betreurde “aanvallen en inconsistenties” tegen katholieke scholen. “Sommige mensen steken veel energie in het proberen te deconstrueren van iets dat goed werkt”, zei hij op een persconferentie. “Ik beschouw staatscontrole als legitiem en onmisbaar. Maar we worden gecontroleerd met een vermoeden van illegaliteit, alsof ze ons ergens op willen vastpinnen.”
“Ik roep op tot rechtmatige, gepaste en proportionele controles”, vervolgde de secretaris-generaal. “De katholieke school gaat ervan uit dat haar onderwijsproject niet neutraal is. Het is het christelijke onderwijsproject, gebaseerd op het evangelie, dat ouders kiezen wanneer ze hun kinderen inschrijven, of ze nu christen zijn of niet.”
“De situatie is ongekend in Frankrijk op religieus gebied”, vertelde Philippe Gaudin, directeur van het Institut d’étude des religions et de la laïcité (IREL), een onderzoeksinstelling naar religie en secularisme.
“Het is niet de staat die het ‘eigen karakter’ van katholieke scholen bepaalt, dat is aan ons”
Tweet dit!
“In Frankrijk is er een enorme afname van christelijke religieuze praktijken. Tegelijkertijd is er een groeiende aanwezigheid van moslims, die luidkeels hun identiteit en hun eisen laten gelden. Dit is iets nieuws. De staat probeert dus een overheidsbeleid op te zetten om dit alles in goede banen te leiden”, aldus de expert.
In 2021 werd in Frankrijk op initiatief van president Emmanuel Macron een wet tegen het ‘separatisme’ aangenomen om de strijd tegen radicaal islamisme op te voeren. De wet vergrootte de mogelijkheden voor staatscontrole op religieuze instellingen – om extremisme te voorkomen.
Als gevolg van de wet werd in juli 2024 het staatscontract beëindigd van het Lycée Averroès, de belangrijkste islamitische middelbare school in Frankrijk, in het Noord-Franse Lille.
“Omdat er zorgen zijn over de islam, is iedereen onderworpen aan de beperkingen, ook katholieke scholen”, legt Gaudin uit.
“Aan de andere kant wekt de grote aantrekkingskracht van katholieke scholen jaloezie op. Veel ouders willen er hun kinderen naartoe sturen, ook moslims. Als de katholieke Kerk de vrijheid had om meer scholen te openen, zou ze die makkelijk vol krijgen. Iedereen weet dat. Dat is uiterst pijnlijk voor de seculiere scholen.”
In het eerder geciteerde radio-interview schetste aartsbisschop Ulrich de historische context bij het katholieke onderwijs in Frankrijk. “In de 19e eeuw, toen de Kerk na de Franse Revolutie weer een plaats kreeg in de samenleving, richtte ze scholen op in plaatsen die gebukt gingen onder het gebrek aan onderwijs.”
“Geestelijken waren niet alleen bezig om kinderen de catechismus te leren, maar ook om ervoor te zorgen dat ze algemeen onderwijs kregen. Dit was voordat scholen door de republiek seculier, gratis en verplicht werden verklaard.”
“Het is niet de staat of de wet die het ‘eigen karakter’ van katholieke scholen bepaalt”, zo stelt Ulrich. “Het is aan ons om dat te definiëren.”
“We zeggen niet dat iedereen de evangelieboodschap moet verwelkomen en gelovig moet worden, maar leerlingen moeten een evangeliewoord kunnen horen. Het moet ook mogelijk zijn om in deze scholen kleine groepjes te vormen van christelijke leerlingen die echt hun christelijk geloof willen cultiveren, voor catechisatielessen, buiten de schooluren, maar toch op momenten dat de kinderen nog op school zijn”, aldus de aartsbisschop.
“Ik zeg niet dat het gemakkelijk is, want er is verzet tegen. Maar dit is wat er gedaan moet worden.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
