Aflaten zijn onlosmakelijk verbonden met het Heilig Jaar. Wat een aflaat is en hoe je er een kunt verdienen, is zelfs voor doorgewinterde katholieken zelden gesneden koek. Daarom een snelcursus aflaten ter gelegenheid van het Jubeljaar.
De aflaat en het Jubeljaar zijn op een bijzondere wijze met elkaar verbonden. Dit begrijp je het beste wanneer je kijkt naar de achtergrond van de jubeljaren, die namelijk ligt in de Joodse traditie.
Bij Leviticus lezen we: “Dat vijftigste jaar moet een heilig jaar voor u zijn: dan moet ge in het land afkondigen dat alle bewoners hun slaven vrijlaten. Het moet een jubeljaar voor u zijn; iedereen wordt hersteld in zijn vroeger bezit en keert terug naar zijn familie” (Lev. 25,10).
Het gaat dus om een totale bevrijding en kwijtschelding, een terugkeer naar onze ware staat. Als gedoopte is dit het kind van God zijn; God en alle gedoopten zijn onze ware familie.
Door de zonde hebben we de band met God, andere mensen en onszelf beschadigd. Zonden worden door God vergeven in het sacrament van boete en verzoening. Dat wil echter niet zeggen dat het kwaad dat door de zonde is aangericht dan is weggepoetst. De volgende gelijkenis maakt dit mooi duidelijk:
Tim en Joost, twee vrienden, krijgen ruzie met elkaar. In een woede-uitbarsting slaat Tim het scherm van Joosts laptop kapot en stormt hij de deur uit. De vrienden zien elkaar een tijdje niet; Tim krijgt steeds meer spijt en besluit Joost om vergeving te vragen.
“Het is door de aflaat dat je de negatieve gevolgen van de zonde overwint”
Tweet dit!
Joost heeft zijn vriend gemist en vergeeft hem – maar zijn laptop ligt nog steeds aan diggelen. Tim stelt voor om óf een nieuwe laptop voor Joost te kopen, óf hem geld te geven. Maar Joost is zo barmhartig dat hij beide opties afslaat; hij vergeeft Tim dus niet alleen, maar scheldt ook zijn schuld kwijt.
In 1967 heeft de heilige paus Paulus VI een document geschreven, Indulgentiarum Doctrina genaamd, om het grote belang van aflaten opnieuw onder ogen te brengen. Hierin omschrijft hij de aflaat als volgt:
“De aflaat is de kwijtschelding ten overstaan van God van tijdelijke straffen voor zonden die, wat de schuld betreft, reeds vergeven werden; de goed ingestelde gelovige kan deze kwijtschelding onder bepaalde welomschreven voorwaarden verwerven door toedoen van de kerk die als beheerster van de verlossing met gezag de schat der voldoeningen van Christus en de heiligen uitdeelt en toepast.”
Het is dus door de aflaat dat je de negatieve gevolgen van de zonde, zoals bijvoorbeeld gehechtheid (aan de zonde) en verharding overwint. Wanneer wij als mens sterven, worden deze negatieve effecten in het vagevuur gelouterd (gezuiverd), maar door een aflaat kan dit reeds tijdens je leven plaatsvinden. Het is op deze wijze een prachtig hulpmiddel op ons geestelijk pad. Het is ook heel mooi om een aflaat aan God aan te bieden voor een overledene, dan zal deze hierdoor gelijk naar de hemel gaan.
Een aflaat kan gedeeltelijk of vol zijn naargelang hij iemand geheel of gedeeltelijk verlost van de tijdelijke straffen die voor de zonde verschuldigd zijn.
“Het is een goed werk, waardoor we op krachtige wijze meewerken aan ons eigen heil en het heil van de zielen in het vagevuur”
Tweet dit!
En hoe kun je in het Jubeljaar een aflaat verkrijgen?Voor het Jubeljaar biedt paus Franciscus negen extra mogelijkheden voor het verkrijgen van een volle aflaat, naast de bestaande opties zoals bijvoorbeeld een half uur eucharistische aanbidding of het mediteren van een rozenhoedje. Dit zijn ze: 1. Een pelgrimstocht naar een van de heilige jubileumplaatsen. In Rome zijn dat de Sint-Pieter en de andere pauselijke basilieken en in het Heilig Land gaat het om drie mogelijke basilieken. Ook kun je pelgrimeren naar de kathedraal van je bisdom of naar een kerk of kapel die de bisschop als pelgrimskerken voor het Heilig Jaar heeft aangewezen. 2. Een jubileumplaats bezoeken (dus zonder pelgrimstocht) en gedurende een passende tijd in eucharistische aanbidding en meditatie verwijlen. 3. Degenen die niet in staat zijn tot deze twee mogelijkheden kunnen zich geestelijk verenigen met degenen die dit wel doen en zich, indien mogelijk, ook via communicatiemedia – bijvoorbeeld een livestream – bij hen aansluiten. 4. Vrome deelname aan volksmissies, geestelijke oefeningen of vormingsactiviteiten over teksten van het Tweede Vaticaans Concilie en de Catechismus van de Katholieke Kerk gehouden in een kerk of andere geschikte plaats. 5. Een daad van barmhartigheid ten gunste van de zielen in het vagevuur. Dit kan bijvoorbeeld door het bidden van een rozenhoedje voor deze intentie. Ondanks dat normaal slechts één volle aflaat per dag kan worden verkregen, geldt bij dit aflaatwerk dat hiermee een tweede kan worden verkregen als de aflaat wordt aangeboden voor de zielen in het vagevuur. Hiertoe zal men op deze dag een tweede keer ter Communie kunnen (moeten) gaan. 6. Werken van barmhartigheid. Dit gaat zowel om de lichamelijke als de geestelijke werken van barmhartigheid. Dit kan als een soort pelgrimstocht naar Christus worden gezien. 7. Initiatieven die de geest van boetedoening op een concrete en genereuze wijze belichamen. Bijvoorbeeld je op een vrijdag onthouden van onnodige afleidingen, vasten of je onthouden van (bepaalde) voeding en een evenredig bedrag – dus wat daarmee bespaard wordt – aan de armen te schenken. 8. Een passend deel van je tijd besteden aan vrijwilligerswerk dat van belang is voor de gemeenschap. Dat hoeft niet per se kerkelijk vrijwilligerswerk te zijn. 9. En als laatste door de pauselijke zegen van de bisschop te ontvangen bij de belangrijkste viering van dit Jubeljaar in de kathedraal of een jubileumkerk. Dit alles doen we met als doel dat de gehele gedoopte mensenfamilie in dit bijzondere jaar mag terugkeren naar onze eigen grond: kind van God zijn, volledig met God verzoend en zonder straffen. |
Om dit laatste is de aflaat zoiets moois. Het is niet iets technisch dat we door een eigen werk verdienen, het is een goed werk, waardoor we, wanneer we de juiste gesteltenis hebben en aan de overige voorwaarden voldoen, op krachtige wijze meewerken aan ons eigen heil en het heil van de zielen in het vagevuur.
En ook al vraag je God in je bede om de aflaat toe wijzen aan een ziel in het vagevuur, vertrouw er maar op dat deze ook voor jouw eigen geestelijk leven vruchtbaar zal zijn. Mocht je niet volledig voldoen aan de voorwaarden voor een volle aflaat, dan kan een volle aflaat een gedeeltelijke aflaat worden.
Jeroen de Wit is rector van het Grootseminarie St. Willibrord in Heiloo.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
