Precies vijftig jaar geleden, in 1966, verscheen ‘Nooit meer slapen’, de literaire klassieker van Willem Frederik Hermans.
Hierin vertelt de vermaard auteur over de jonge geoloog Alfred Issendorf, die in Noors Lapland onderzoek gaat doen om aan te tonen dat de gaten in de bodem aldaar niet zijn ontstaan tijdens de laatste ijstijd, maar het gevolg zijn van meteorietinslagen.
Op deze manier wil hij eer bewijzen aan zijn vader, eveneens geoloog, die toen Alfred zeven jaar was op ongelukkige wijze is overleden tijdens een expeditie. Dit is echter enkel context. In het verhaal draait alles om de hersenspinsels en de hallucinaties van Alfred, die naarmate de tocht vordert steeds verder afglijdt richting totale dissociatie.
In Beyond Sleep zien we hoe Alfred zich samen met drie Noorse medewetenschappers een weg baant door het oogverblindende (letterlijk soms, donker wordt het nooit) maar zompige en onverbiddelijke landschap. Dagenlang ploeteren ze voort. Door de taalbarrière, het gebrek aan slaap, de permanent zoemende muggen, enige onhandigheid en bovenal zijn eigen gedachten raakt Alfred meer en meer in een isolement.
Regisseur Boudewijn Koole maakt geen gebruik van een voice-over om de kijker mee te nemen in Alfreds’ afglijden. Hij laat zijn hoofdpersoon enkel zo nu en dan in zichzelf praten. Een sterke keuze.
Aanvankelijk weet Alfred zichzelf nog staande te houden met kennis en controle. Hij telt zijn passen, maakt aantekeningen en verricht metingen. Wanneer hij zijn kompas en later ook zijn reisgenoten kwijtraakt, komt hij steeds een stap dichter bij de waanzin. Hij slaapt nauwelijks en verkeert daardoor permanent in een soort droomtoestand.
Ongeluk en pech achtervolgen Alfred, waarbij het onderscheid tussen realiteit en waan steeds vager wordt. Koole durft het aan om, in de geest van Hermans, veel ruimte te geven aan sfeer en stilte, hierbij geholpen door beelden van het imposante Noorse natuurschoon, waar je je als toeschouwer vanzelf klein bij gaat voelen.
Beyond Sleep verbeeldt de existentiële zoektocht van een verwarde ziel en toont nadrukkelijk de nietigheid van de mens. Wanneer je hier als kijker door wordt gegrepen, onderga je een intense filmervaring. Zo niet, dan is Beyond Sleep tergend traag en wellicht zelfs slaapverwekkend.
Film: Beyond Sleep (2016), Nederland/Noorwegen, 108 min. Regie: Boudewijn Koole, met o.a. Reinout Scholten van Aschat, Thorbjørn Harr en Pål Sverre.
KN Kijkwijzer
Vanaf 12 jaar / geweld / angst
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
