Vaarwel gematigdheid en voorzichtigheid, hallo brutaliteit. Want het is misschien wel de allergrootste deugd van onze tijd en cultuur geworden: assertiviteit. En dan heb ik het niet over de moedige uitgesprokenheid die wél bij de kardinale deugden zou passen, maar over de schreeuwerige goedgebektheid à la 2024.

Het lijkt soms wel een wedstrijdje grenzen aangeven (of eerder ijzeren gordijnen bouwen). ‘Over je heen laten lopen’ is het ergste wat je kan overkomen. Bovendien leven we in een cultuur waarin het wordt toegejuicht: hoeveel Amerikaanse films zijn er waarin géén verlegen meisje zich ontpopt tot extraverte, je-op-je-plaats-zettende carrièretijger?

Ik geloof niet dat het verkeerd is om jezelf en je noden te beschermen. Maar ik zet soms toch vraagtekens bij de overtuiging dat hoe luider de stem klinkt en hoe scherper de tong is, hoe beter. Want wie bepaalt waar de limiet van het stemvolume zit? Waar trekken we de grens tussen direct zijn over je behoeftes en over de ander heen walsen? Hoe definiëren we überhaupt ‘direct zijn’?

Als sommigen zich ongelimiteerd vrijvechten uit hun sociale voorzichtigheid, moeten de meer zachtaardige en introverte persoonlijkheden misschien het onderspit delven. Dan geldt het recht van de sterkste, net als in de dierenwereld.

“Je mag je wel wat meer laten horen, hoor!”, zeggen we goedbedoeld tegen de gereserveerde, kalme persoon. Ik behoor tot de meer uitgesproken types, en zou mezelf de vraag stellen waarom wij ons niet zouden aanpassen aan hen. Want je zou zeggen dat niemand mag bepalen dat assertiviteit en goedgebektheid betere eigenschappen zijn dan zwijgzaamheid of bedachtzaamheid.

Dan is er ook nog die Persoon die ons de bizarre opdracht gaf de andere wang toe te keren, een extra mijl mee te lopen en je onderkleed af te staan als je bovenkleed wordt afgepakt. Ik merk dagelijks en overal hoe christenen zich in allerlei bochten wringen om die teksten een andere invulling te geven, maar het staat er toch echt. Men vond het toen vast niet leuker om te horen dan wij nu.

Iemand zou me nu kunnen zeggen dat assertiviteit en nederigheid prima samen kunnen gaan, en dat zal ik niet weerleggen. Opkomen voor de zwakke, de onverbloemde waarheid spreken en je broeder liefdevol onderwijzen zijn ten slotte goede zaken waarin Jezus zelf ons voorgaat. Maar dezelfde Jezus “zweeg stil” toen Hij vals beschuldigd werd van allerlei overtredingen. Niemand kan ontkennen dat er waardigheid en gratie schuilging in dat heilige zwijgen van de Heer.

Suggestie

Ik zal nu niemand oproepen om zijn mond te houden als hij op zijn werk onterecht wordt uitgefoeterd, maar ik wil wel een andere suggestie doen (voor mezelf, u mag best meedoen).

We kunnen radicaal zijn in twee dingen tegelijkertijd: in de uitgesproken waarheid, maar ook in de zachtmoedigheid. Zeggen wat er gezegd moet worden, maar elkaar op hetzelfde moment de voeten wassen. Laten we daar nu een uitstekend Voorbeeld voor vinden in het Evangelie zelf.

Luisa Kop is moeder, musicus en copywriter. Met enige regelmaat schrijft ze columns in Katholiek Nieuwsblad.