Gelooft u in het bestaan van God?

Voor velen van u zal dit een vreemde vraag zijn, omdat voor u het bestaan van God een vooronderstelling is, of een gegeven. Hoe aangevochten dat geloof misschien ook is.

Er is geen reden tot juichen

Er zijn mensen die het geloof bestrijden. Ze hebben de overtuiging dat God niet bestaat en willen dat ook wel uitdragen. Het zijn de atheïsten. In Nederland zijn dat er nooit zoveel: afhankelijk van het onderzoek dat je aanhaalt, komen we tot vijf à zeven procent van de bevolking.

Zijn er maar zo weinig atheïsten in ons land? Ja, maar dat is geen reden tot juichen. Er is namelijk ook een andere groep, en die wordt steeds groter. Dit zijn de apatheïsten. Ik moet eerlijk bekennen dat ik dit begrip niet kende, maar ik kwam het de afgelopen tijd een paar keer tegen.

Religieus onverschilligen

Een apatheïst, zo leerde ik, is iemand die de vraag naar God zinloos vindt en er ook helemaal niet over wil nadenken. In de sociologische literatuur en onderzoeken van het Sociaal en Cultureel Planbureau worden apatheïsten ook wel de “religieus onverschilligen” genoemd.

Een apatheïst is iets anders dan een agnost. Een agnost is beredeneerd tot de overtuiging gekomen dat er principieel niets te zeggen valt over het al dan niet bestaan van God. Een apatheïst boeit die vraag zelfs niet. Hij wil geen moeite doen om erover na te denken. Niet omdat de vraag naar het bestaan van God principieel niet te beantwoorden valt, maar omdat hij de vraag zelf onzinnig vindt.

(Voor de volledigheid: er zijn in ons land ook nog anti-theïsten. Zij weigeren over God na te denken of te spreken, vanuit een weldoordachte filosofie die hun leert dat het theïsme – godsgeloof – maar een gevaarlijk verschijnsel is. De bekende apologeet Emmanuel Rutten was anti-theïst, maar kwam tot bekering en is nu drukdoende om de godsbewijzen te doceren aan studenten.)

De uitdaging van het geloof in de 21^e eeuw

Ik ben de afgelopen weken op een aantal avonden geweest die waren georganiseerd door plaatselijke kerkelijke gemeenten. We dachten met elkaar na over de uitdaging van het geloof in de 21e eeuw (er was ook een mooie groep katholieken).

Daar noemde ik ook het apatheïsme, en dat riep veel herkenning op, juist ook bij mensen met een missionaire levenshouding. Want voor veel Nederlanders ‘boeit’ het geloof simpelweg niet. Ze zijn niet tegen, ze zijn niet voor, ze zijn de vraag al lang voorbij.

Een moeilijk te bereiken groep

In zekere zin vormen de apatheïsten de moeilijkst te bereiken groep. Atheïsten zijn nog bereid na te denken over God, of liever over zijn niet-bestaan. Met hen kan je nog discussiëren, maar zoals gezegd, met veel zijn ze niet. Wie in ons land missionair werk doet, komt daarentegen heel veel apatheïsten tegen. En hun opvatting maakt een gesprek lastig, zo niet onmogelijk.

Mijn zorg is dat het apatheïsme in ons land zal groeien. Een antwoord erop heb ik eigenlijk nog niet. En dus blijft dit belangrijk: het geloof uitdragen, vooral met daad en ook met woord, en in vertrouwen onze weg met de Heer gaan (Micha 6,8).

Andries Knevel is schrijver en televisiepresentator. Hij schrijft elke drie weken een column in Katholiek Nieuwsblad.