Versailles in Parijs, het Alhambra in Granada, de Duomo van Florence, het Palace of Westminster in Londen, de piramides in Egypte, de Sint-Pieter in Rome, de landing op de maan, de ontdekking van de nieuwe wereld. En zo zijn er nog veel meer uitingen van het menselijk vernuft te noemen.
We bezoeken deze plekken graag. Ze verbinden ons door de eeuwen heen met volkeren die ons fascineren maar die we nooit helemaal begrijpen. Sommige gebouwen zijn gebouwd door godvruchtige burgers, andere – de meeste – door megalomane koningen, keizers en farao’s.
Alhoewel, ik vraag me altijd af: als je als farao een piramide laat bouwen of als koning een Versailles, ben je dan megalomaan? Of is het eigenlijk een compensatie voor een diepe onzekerheid dat je, voorbij alle rituelen, toch ook gewoon verkouden bent, diarree hebt of juist obstipatie, kortom, toch maar gewoon mens bent?
Zou dat nu nog kunnen, een Versailles? Jeff Bezos, de oprichter van amazon.com en puissant rijk miljardair, vloog the foyer of space in. Dus niet écht de ruimte in, maar tot in de voorkamer. Bijzonder, want het zijn de eerste private ruimtevluchten, met in plaats van astronauten gewone stervelingen aan boord.
Goed. Er was veel kritiek op in kranten, tijdschriften, online. Want het was een gotspe dat miljardairs dit deden terwijl datzelfde geld ook naar het klimaat kon gaan of naar hongerige mensen of naar corona of naar tal van andere initiatieven die op het ethische, niet op het esthetische gericht zijn.
“Het lijkt wel alsof we in Europa niet meer kunnen verdragen dat er andere waarden zijn dan ethiek, dan rechtvaardigheid”
Tweet dit!
Daar valt natuurlijk veel voor te zeggen. Maar het intrigeert me dat de mens in minder ethische perioden (hoewel, er valt veel op af te dingen of ze minder ethisch waren) in staat was tot zoveel esthetische uitingen, tot beschaving en tot ontdekking die de wereld ontroerden of deden schudden op zijn grondvesten.
Als we alleen nog maar aan rechtvaardigheid en gelijkheid zouden denken, komt er wel een wereld die eerlijk is, maar wat is daar nog de waarde van als die wereld niets groots neerzet op het gebied van esthetiek? Natuurlijk is het volslagen ijdel en absurd, maar dat is juist het mooie van beschaving: het is niet noodzakelijk, maar wel de moeite waard. Zonder Versailles was Frankrijk nog steeds Frankrijk geweest, maar toch, wel mooi dat ’t er is.
Het lijkt wel alsof we in Europa niet meer kunnen verdragen dat er andere waarden zijn dan ethiek, dan rechtvaardigheid. Dat een wereld die alleen geheel rechtvaardig is misschien niet de moeite waard zal zijn, én dat een wereld die niet rechtvaardig is, misschien wel de moeite waard is. Voor mijzelf geldt (zeg ik volgevreten vanuit een grachtenpand in Amsterdam) dat ik liever honger lijd aan de voet van de Duomo, dan dat ik volgevreten in een Vinexwijk zit.
Jeff Bezos is een absurde miljardair en ik heb eigenlijk ook helemaal niets met de ruimte – (blijf daar maar vandaan), maar ik heb nog minder met hen die iedere daad van wie dan ook onder een ethisch vergrootglas leggen en zo de mens zo klein mogelijk houden. Dus ik kijk uit naar de volgende trip!
Peter van Duyvenvoorde is schrijver en filosoof. Hij schrijft elke drie weken een column in Katholiek Nieuwsblad.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
