WhatsApp is niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. In mijn omgeving ken ik een paar dappere zielen die hun smartphone hebben weggedaan, hun WhatsApp hebben verwijderd en een oude Nokia hebben gekocht. Maar voor de meeste mensen geldt dat WhatsApp het standaard communicatiemiddel is.

Verwachtingen

De hele WhatsApp-cultuur schept bepaalde sociale verwachtingen. De meeste mensen vinden dat je snel moet reageren op persoonlijke appjes: binnen een dag, binnen een paar uur of zelfs direct nadat je een bericht gelezen hebt.

Volgens mij ben ik iemand die redelijk voldoet aan de verwachtingen van anderen. Maar je hebt ook mensen die het volstrekt geen probleem vinden om een week te wachten voordat ze reageren.

Niet altijd bereikbaar

Omdat ik nu eenmaal onderdeel ben van die WhatsApp-cultuur, kan ik me makkelijk ergeren aan mensen die niet snel genoeg reageren op mijn berichtjes, maar ik moet bekennen dat ik eigenlijk wel sympathie voor ze heb.

Sterker nog, ik wil een pleidooi houden voor degenen die zich niet houden aan deze cultuur van snelle bereikbaarheid. Zoals een goede vriend ooit tegen me zei: we moeten het recht verdedigen om niet altijd bereikbaar te zijn.

Blauwe vinkjes

Laten we eerlijk zijn: we weten allemaal dat de bedrijven achter smartphones en sociale media er alles aan doen om ons zo veel mogelijk aan het scherm geplakt te houden. In WhatsApp heb je bijvoorbeeld de beruchte twee blauwe vinkjes die aantonen dat iemand jouw bericht heeft gelezen, wat de verwachting creëert dat die persoon snel moet reageren.

Maar is die verwachting wel eerlijk en gezond? Zijn de berichtjes die je ontvangt nou echt zo belangrijk?

Stille retraite

Een keer per jaar ga ik een kleine week op stille retraite. Mijn telefoon is al die dagen op vliegtuigmodus. Ik laat dit weten aan de mensen voor wie dit relevant is (collega’s, familie, een paar vrienden). Als ik na afloop van de retraite m’n WhatsApp weer check, voel ik altijd een beetje spanning: heb ik belangrijke berichten gemist?

Het antwoord is zo goed als altijd: nee. Na een kwartiertje scrollen en snel reageren ben ik weer up-to-date en kan ik vrolijk verder gaan. En ik heb er veel voor teruggekregen: rust, stilte en tijd voor God, zonder afleiding.

‘Niet moeilijk doen’

Je kunt meegaan in de verwachtingen die je worden opgelegd of je kunt besluiten om je eigen verwachtingen te creëren. Dat laatste is niet altijd makkelijk. Soms voel je de druk van je omgeving “om niet zo moeilijk te doen”.

Maar het werkt wel, zeker als je sociale omgeving weet wanneer je bereikbaar bent. Van sommige vrienden weet ik dat ze hun WhatsApp weinig checken, dus als er iets urgent is, dan bel ik ze gewoon. Zo simpel kan het werken.

Echt tot rust komen

Nu zou je kunnen zeggen: “Ik vind het fijn om vaak m’n telefoon te checken en snel te reageren.” Toch wil ik je aanmoedigen om kritisch te reflecteren over wat het me je doet. Want mijn ervaring is dat dit makkelijk ten koste van je concentratievermogen gaat en dat je je ook sneller onrustig voelt. Zou het niet beter zijn dat je afgebakende tijden hebt om je telefoon te checken en dat je hem de rest van de tijd opzij legt?

Misschien moet je het eens proberen. Ik zou je zelfs willen uitdagen om iets te doen wat ik las in het prachtige boek De radicale uitbanning van haast, van de Amerikaanse dominee John Mark Comer (een aanrader!): om een dag per week je telefoon helemaal uit te zetten, zodat je die dag echt tot rust kan komen. Je hebt immers het recht om niet altijd bereikbaar te zijn.

Paul Graas is expert in karaktervorming en begeleidt jongeren bij het ontwikkelen van een persoonlijke relatie met Jezus. Hij schrijft maandelijks een column voor KN Jong.