“O, ik ben gek op Jordan Peterson!”

Mijn wenkbrauwen schieten van verbazing omhoog als ik deze woorden uit de mond van een superlinkse, feministische Gen Z-er hoor komen. Voor de lezer die onder een steen heeft geleefd (niets mis mee, overigens): Jordan Peterson is een Canadese psychiater, spreker en schrijver. Zijn bekendheid is de afgelopen jaren als een raket de lucht in geschoten en hij wordt zowel gehaat als bemind.

Velen beschouwen hem als een goeroe: iemand die onder woorden brengt wat veel mensen denken, maar waarvoor ze het vocabulaire niet paraat hebben. Vooral onder mijn generatie kom ik zelden iemand tegen die niet “gek is op Jordan Peterson”, hoewel ik geneigd ben te denken dat ook de hype daarin een rol speelt.

Ik kijk zeer zeker op tegen Jordan Peterson, maar ik ben dan ook relatief conservatief. Bovendien ben ik katholiek, en Peterson is het katholicisme welgezind.

‘JP’

Er zijn eindeloos veel thema’s waarop ik zou kunnen inzoomen als het over ‘JP’ gaat: de man/vrouwverhouding, zelfvertrouwen, transgenders, de toekomst van de aarde. Toen ik echter zijn boek Twelve Rules For Life las, werd ik in het bijzonder geraakt door een vaak terugkerend thema in zijn lezingen: zijn kijk op het menselijk lijden.

Heel kort gezegd komt het er volgens Peterson op neer dat er twee manieren zijn om met het lijden om te gaan: het te ondergaan, of het vrijwillig op je te nemen. In beide gevallen krijg je ermee te maken, maar de houding is totaal anders. Vanuit zijn visie als psychiater legt hij uit dat je je hersenen een ander signaal geeft wanneer je besluit een zware situatie aan te pakken, dan wanneer je ervoor vlucht. Je richt je ogen op en verschuift je focus naar het lijden dat je juist zo graag wil vermijden.

Christendom en psychologie

Het is niet moeilijk om hierin een soort psychologische benadering van ‘je kruis op je nemen’ te ontdekken. Sterker nog, Peterson betrekt Jezus zélf bij zijn theorie. Hij omschrijft het lijden van Jezus als een “opsomming van alle mogelijke angsten”. Een distillatie van alle tragedies: iemand die het ’t minst van allen verdient, ondergaat het ergste wat iemand kan overkomen – en draagt het vrijwillig.

Daar maakt Peterson een interessante verbinding tussen christendom en psychologie: de dood is niet het einde van het verhaal, dat is de opstanding. Zo is het, in psychologisch opzicht, ook met jezelf vrijwillig blootstellen aan een diepe angst. Angst is niet het einde van het verhaal, dat is de genezing.

Uiteraard willen we het leven en de redding die we door Christus ontvangen, niet reduceren tot een mooie anekdote om een punt te maken tijdens een therapiesessie. Maar dat is allerminst wat Peterson doet (ik durf te zeggen dat hij de Bijbel beter kent dan veel christenen). Ik denk dat hij ons in zekere zin een ander perspectief kan bieden op het geschenk van het leven zoals we dat van God ontvangen hebben.

Hunkering naar leven

Waarom dan in het bijzonder jongeren zich zo aangetrokken voelen tot Petersons boodschap? Ik denk dat er, onder die oppervlakte van sociale media, Minecraft, prestatiedruk en luiheid een enorme hunkering naar leven schuilgaat. Een diepe roeping om verantwoordelijkheid voor je leven te nemen en het goede te gaan doen. Lijden is daarbij noodzakelijk. Het omarmen van het kruis als het begin van een transformatie die ons liefdevoller en nobeler maakt.

Ik heb een vriendin die zich, mede dankzij de lezingen van Jordan Peterson, heeft bekeerd tot de katholieke Kerk. Wie weet; misschien kunnen we in deze vreemde tijd nog evangelisatie uit onverwachte hoeken verwachten. Wie kan Gods wegen doorgronden?