In A Hidden Life – nu in de bioscoop – van de bekende filmmaker Terrence Malick weigert een Oostenrijkse boer trouw te zweren aan Hitler. Franz Jagerstätter kan vanuit zijn katholieke geloof gewoonweg niet meedoen aan een oorlog die draait om vernietiging van de wereld en het doden van de ander en de zwakkeren.
Een overtuiging die minder gemakkelijk wordt geuit door de priester in zijn dorpje. Evenmin door de bisschop; hij is van mening dat iedereen het wereldlijke gezag dat boven hem staat nu eenmaal moet accepteren. Wel zegt hij nog weemoedig, wanneer de kerkklokken in de verte klinken: “Ze smelten ze overal in het land om in kogels.”
Goed. Boer Franz verzet zich. De wereld verandert er niet door, bijna niemand komt het te weten en zijn vrouw en kinderen lijden eronder, maar hij weigert op te geven, tot de dood door guillotine erop volgt.
De film heeft veel gemeen met die andere grote katholieke film, Silence, van vier jaar geleden. Die film gaat over twee jezuïetenpaters in Japan, op het moment dat het christendom daar verboden is. De dorpelingen worden verplicht om op een afbeelding van Jezus te trappen. Zo niet, dan volgt de doodstraf.
Eén van de priesters wordt gevangengenomen en van hem wordt dezelfde daad gevraagd. Hij weigert eerst. Daarop worden de dorpelingen gemarteld, en dat stopt pas wanneer de priester Jezus verloochent.
“Hoe standvastig ben je in het navolgen van God wanneer je wordt geconfronteerd met het kwaad?”
Tweet dit!
Beide films stellen min of meer dezelfde vraag: hoe standvastig ben je in het navolgen van God wanneer je wordt geconfronteerd met het kwaad? En beide films benaderen het op dezelfde manier: dat je voor jezelf standvastig bent, dat is prima. Maar wat als anderen eronder lijden?
Franz’ vrouw wordt in de steek gelaten door de dorpelingen, ze wordt buitengesloten, haar kinderen gepest – allemaal omdat Franz zo nodig moreel moet doen.
En in Silence lijden de dorpelingen, zolang de priester Christus niet vertrapt.
Moet je het Goede altijd én principieel navolgen? Als Franz ter dood veroordeeld is en zijn vrouw tegenover hem zit, zegt de priester tegen hem: woorden betekenen niets, spreek de eed uit, je hart is zuiver, en God weet dat. Franz weigert.
Zijn vrouw vraagt zich in een brief af waarom God niet van zich laat horen. De priester in Silence vraagt zich wanhopig biddend af waarom God niet van zich laat horen.
Er is echter een verschil. In A Hidden Life blijft God in stilte gehuld. Hoop is er niet; alleen de (indrukwekkende) kracht van de mens. In Silence schiet God hem ten langen leste toch te hulp: trap maar op Mij, zegt Hij, Ik laat je immers toch niet los. Hoopvol. Des te pijnlijker dat we het toch al decennia – of langer – moeten doen met de God van boer Franz.
Je zou er bijna je geloof van verliezen – ware het niet dat de boer zelf inspireert om te blijven geloven en standvastig te blijven. Zelfs in die vernietigende stilte Gods.
Peter van Duyvenvoorde is schrijver en filosoof. Hij schrijft elke drie weken een column in Katholiek Nieuwsblad.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
