De Veertigdagentijd is begonnen terwijl we vol afgrijzen de Russische inval in Oekraïne volgen. Terwijl de wereld toekijkt hoe het kwaad zich ontketent tegen de krachten van de democratie in een Europees land, lijkt het op de een of andere manier passend dat christenen wereldwijd een boetetijd ingaan.

Onwaarschijnlijke helden

Er duiken onwaarschijnlijke helden op. Op het nieuws zie ik een vrouw van in de zestig, met keurig gelakte nagels, die schietoefeningen doet met een groot geweer om haar land te helpen verdedigen. De president van Oekraïne, een voormalige komiek, zei toen Amerika aanbood hem te evacueren: “Ik heb munitie nodig, geen lift.”

Terwijl ik dit schrijf, is Volodymyr Zelensky nog steeds in leven en de president van Oekraïne. Maar we weten dat de Russen hem en zijn democratische regering in hun vizier hebben.

Invloed op onze Veertigdagentijd

Hoe beïnvloedt dit onze Veertigdagentijd, en hoe kan die wellicht invloed hebben op de gebrokenheid van deze wereld?

Voor een christen gaan deze vragen altijd samen. Wij zijn geroepen om Gods koninkrijk op aarde te brengen, en ons nooit enkel te verschuilen in onze eigen wereld van geloof en privé-devotie.

Praktische adviezen

In de februaridagen voorafgaand aan de Veertigdagentijd kwamen een heel aantal van de dagelijkse lezingen uit de Brief van Jacobus. Veel van die lezingen kwamen op mij over als belangrijk en moedig, en ik besloot om meer van Jakobus te lezen.

De brief, slechts vijf hoofdstukken, staat vol praktische adviezen: We moeten “vlug zijn om te luisteren, maar langzaam om te spreken”, zegt Jakobus (1,19). Dat is op zich al een inspanning die de moeite van de vastentijd waard is.

Hij drukt ons op het hart dat een geloof dat niet tot uiting komt in goede werken, helemaal geen geloof is. En hij daagt ons uit om na te denken over klassenverschillen: Jacobus vraagt ons om ons voor te stellen dat “er in uw samenkomst een man binnentreedt, keurig gekleed en met gouden ringen aan zijn vingers, en tegelijkertijd komt er ook een arme aan in schamele kleren” (2,2). Denk maar eens aan je eigen parochie tijdens de zondagsmis.

Hoe worden die twee behandeld, vraagt Jacobus? Zo’n eenvoudige vraag, en toch een die we ons allemaal zouden moeten stellen. Wie krijgt de beste plaats aan tafel, in onze samenleving, in ons eigen leven? Jacobus’ brief is erg hard voor de rijken.

Plannen maken

We maken plannen voor ons leven, zegt Jacobus, maar net als de Oekraïners die rustig doorgingen met hun leven in de dagen voor de invasie, weten we niet wat de dag van morgen zal brengen. “Wat is uw leven?”, schrijft Jacobus, “een nevel die een ogenblik verschijnt om weldra te verdwijnen” (4,14).

Dit is misschien een sombere gedachte, maar de vastentijd biedt ieder van ons de gelegenheid om na te denken over wat we doen met deze korte maar kostbare tijd die ons is gegeven.

Waarvoor zijn wij gekomen?

In zijn beroemde gedicht As Kingfishers Catch Fire schreef de Engelse pater jezuïet Gerard Manley Hopkins: “Wat ik doe ben ik: daarvoor ben ik gekomen.”

Onze daden tonen wie we zijn, meer dan mooie verklaringen of opschepperij, meer dan onze diploma’s, onze prestaties, onze rijkdommen.

Wie zijn wij? In de Veertigdagentijd vragen we Jezus ons te helpen deze vraag te beantwoorden. Waarom zijn we gekomen?

Jezus’ vraag aan ons

Ik denk aan president Zelensky, een veertiger, een voormalig komiek. Nu is hij het middelpunt geworden van verzet tegen een kwaadaardige aanval die miljoenen mensen in zijn land treft, en misschien daarbuiten. Wellicht is dit het moment waarvoor hij gekomen is.

Ondertussen nodigt Jezus ons uit om dichterbij te komen. Door ons gebed te verdiepen, onze naastenliefde uit te breiden, misschien naar de humanitaire inspanningen in Oekraïne, en onszelf te versterken met boetedoening, kunnen we misschien beter de vraag beantwoorden die Jezus stelt: Waarom ben jij gekomen?