“Nu Adam en Eva in de lockdown zitten kan het paradijs zich eindelijk weer een beetje herstellen.” Dat soort grapjes komen nu veel voorbij op mijn social media.

De natuur kikkert op

Het lijkt ook niet helemaal onwaar te zijn: we zien foto’s voorbij komen van het spiegelgladde water in Venetië, waarin zelfs dolfijnen zijn gespot en satellietbeelden boven China tonen hoe de uitstoot van CO2 en stikstof drastisch zijn verminderd in luttele weken sinds de uitbraak van het coronavirus.

Er is geen twijfel over dat de natuur er hier en daar van opkikkert nu de mensheid zich grotendeels binnenshuis begeeft en het openbare en industriële leven op veel plaatsen stil is komen te liggen.

Reden tot hoop

Het kan een troostrijk teken zijn in deze donkere tijden dat er ten minste ook positieve kanten zitten aan onze sociale onthouding. En het is ook voor velen, mijzelf incluis, een reden tot hoop: we kunnen blijkbaar iets veranderen.

En: bijna alle dingen die we nu niet meer mogen doen zijn eigenlijk dingen die we sowieso beter wat minder, of helemaal niet meer kunnen doen. Dat wisten we allang. Maar we wisten niet hoe we ermee moesten stoppen.

Overconsumptie

Ik bespeurde bij mezelf in ieder geval al enkele jaren vóór corona een sterke weerzin tegen al die spullen geproduceerd in China of een ander goedkoop productieland, tegen overconsumptie van vlees, goedkope kleding, tegen steeds weer die auto nemen, tegen achteloos reizen met het vliegtuig, tegen al dat afval, tegen de manier waarop we leven… Nu we zijn gestopt met een aantal van die dingen, hoeven we er misschien niet opnieuw mee te beginnen.

Als er toch iets goeds zou mogen groeien uit dit verwoestende virus, laat het dan een ommekeer zijn in hoe we omgaan met energiebronnen en de natuur.

Herstel van de economie

Maar is dat realistisch? Eerdere crises uit de geschiedenis leren ons dat er na zo’n dip in bijvoorbeeld uitstoot van schadelijke gassen, na een herstelperiode juist weer een piek volgt. Het gemiddelde niveau van vervuiling steeg bovendien tot nu toe altijd na zo’n dal. Ook nu is het niet ondenkbaar dat veel gericht zal zijn op het herstellen van de economie en dat gaat vaak ten koste van meer ideële doelstellingen.

Maar het zou ook kunnen dat het deze keer anders gaat…

Jezus in de woestijn

Een vastentijd, zo ben ik deze 40 dagen pas echt gaan begrijpen, mag die status eigenlijk pas krijgen wanneer je er echt door verandert. Zo is het ook met het vasten van Jezus. In de evangeliën komt hij de woestijn uit met zijn mission statement: het koninkrijk van God is nabij. Dat is het moment waarop zijn nieuwe leven pas echt begint.

Deze veertigdagentijd ben ik, aanvankelijk niet wetend welk onheil er in de vorm van een virus op ons af zou komen, begonnen – gewoon maar bij een concrete actie: plastic vermijden – om iets te doen aan dat verlangen mijn leven te veranderen.

Twee zakken minder

Een druppel op een gloeiende plaat, maar toch ervoer ik toen al: als ik mijn liefde voor het leven serieus wil nemen, dan kan ik niet anders dan op zo’n manier vasten. Geholpen (maar soms ook in het vinden van bepaalde producten gehinderd) door corona ben ik meer gaan inzien dat het alles te maken heeft met onze relatie met elkaar, de wereld en met God. En ik vrees dat er daarom geen weg terug is…

Nee, ik kan niet alle plastic van deze 40 dagen in één glazen pot stoppen zoals de ‘zero-waste’-influencers op social media. Wij moeten het doen met twee zakken plastic minder, maar alsnog één bijna volle. (Ter mijner verdediging moet ik daarbij vermelden dat veel van dat plastic al in ons huis aanwezig was voordat we begonnen.)

Maar hoe dan ook: er is wel iets gekeerd in onze manier van leven als gezin. Het zijn kleine stapjes. Het zit niet in onze aard, zo heb ik ook moeten accepteren, om het perfect te doen.

Palmpasen

Palmpasenstokken versieren, afgelopen zaterdag. Natuurlijk waren we tussen alle bedrijven door weer eens niet echt op voorbereid… De stokken zijn er, zowaar reeds met crêpepapier omwikkeld, maar het lekkers nog niet.

“Geen probleem, ik ga wel even!”, roept mijn man. Hij komt snel terug, gooit zakken snoep joviaal op tafel. Waarop dochterlief verschrikt roept: “Huh? Wat is dat?” Mijn man kijkt haar aan en slaat met zijn hand op zijn hoofd: “Oooh, plastic… even niet aan gedacht. Wat dom!”

Goede gewoonten

“Domme papa”, lacht onze zoon guitig. Gelukkig zijn het onze kinderen die ons – nu al – helpen onze goede gewoonten te handhaven. “Nou, dan moeten we er maar extra van genieten”, besluit ik. “Eerst je stok versieren en dan morgen…?”

“Tanden poetsen!”

Ja, dat ook.

Eva Martens is theoloog en werkzaam als pastor in de Dominicuskerk in Amsterdam. Zij woont met haar gezin – man Remco en kinderen Rivka (4) en Avi (2) – in Nijmegen.

> Alle columns van Eva Martens over plastic vasten