Onze docent systematische theologie op het seminarie was een bejaarde Ierse pater die al heel wat afstudeerklassen had zien komen en gaan. Voor de vierdejaars studenten gaf hij altijd een cursus theologie van het priesterschap.

Er is altijd een hoop te doen geweest over de theorie van de ‘ontologische verandering’ die een priester ondergaat bij zijn wijding. De logica gebiedt dat er een relatie moet zijn tussen wat de priester in de Mis teweegbrengt – de transformatie van brood en wijn in het lichaam en bloed van Christus – en het moment dat hij het vermogen ontvangt om dat te doen: de wijding.

Speciale krachten

Veel wijdingskandidaten hebben daar een vrij romantische voorstelling van. Alsof ze plotseling een heel andere persoon worden, een soort Superman met speciale krachten. Wanneer de Ierse pater er lucht van kreeg dat die opvatting onder zijn studenten heerste, maakte hij daar altijd snel korte metten mee. Hij zei dan: de ontologische verandering gebeurt niet op het niveau van substantie, maar op het niveau van relatie.

Hij moest dat altijd een paar keer herhalen, want er zit veel betekenis in die uitspraak. En hij had er zichtbaar genoegen in wanneer studenten naar adem leken te happen omdat hun droom als een zeepbel uiteenspatte. Nee, je wordt geen Superman door de wijding. Maar je wordt als het ware getransponeerd tot een andere relatie in de Kerk.

Dat is ook zichtbaar in de wijdingsliturgie. De kandidaat zit eerst in de kerk, meestal met zijn familie, en wordt bij naam geroepen. Hij komt dan naar voren om de verschillende rituelen te ondergaan en, eenmaal bekleed met het kazuifel en de stola, wordt hij in het presbyterium geplaatst, te midden van de andere priesters.

Hierdoor is een nieuwe relatie ontstaan, met je familie en met alle andere gelovigen. Het is een relatie van dienstbaarheid, gastvrijheid en ‘tegenoverheid’. (Dat is het beste woord dat ik kan verzinnen voor het vervreemdende element dat in de priesterwijding zit. Je bent ook geroepen om tegenover te zijn, niet alleen om te vergezellen.)

Vertrouwen op de Voorzienigheid

In wezen is priester zijn een vrij eenzaam beroep. Want wereldheren – priesters van bisdommen – zijn niet altijd goed in het onderhouden van ondersteunende relaties. Vaak concurreren ze met elkaar, soms zie je zelfs kliekjes ontstaan die andersdenkenden buiten sluiten. Dat is geen klacht, of zo. Dat is een deel van de realiteit dat ook zijn charme heeft, want je moet daardoor sterker vertrouwen op de Voorzienigheid.

In het huidige parochieleven, met doorgaans maar één priester in een pastorie, komt die Voorzienigheid vaak in een aardigheidje van een parochiaan en soms zelfs in grote vrijgevigheid. Maar ook in het ontvangen van een speciale genade om iemand bij te staan in een moeilijke fase van zijn of haar leven. Ik heb daar al indrukwekkende voorbeelden van meegemaakt.

“Een ontologie van relatie en niet van substantie.”  Ik denk vaak terug aan die oude pater van het seminarie. Hij moet nu zo onderhand met pensioen zijn. Ik vraag me af wie er nu voor hem zorgt.

Albert van der Woerd is priester van het aartsbisdom Los Angeles. Hij schrijft elke drie weken een column in Katholiek Nieuwsblad.