Je hebt waarschijnlijk wel vaker gehoord dat het belangrijk is om nederig te zijn. Nederigheid is typisch zo’n deugd waar veel mensen geen grip op krijgen en waarbij ze eigenlijk ook niet goed weten hoe ze erin kunnen groeien. Sommigen beschouwen het niet eens als een deugd, maar als een soort laffe en veel te ‘voorzichtige’ houding tegenover de uitdagingen van het leven, alsof het haaks staat op zelfverzekerdheid en doorzettingsvermogen.

Nederig of hoogmoedig

Ik behoorde tot de eerste categorie en herinner mij dat ik soms zat na te denken over mezelf en dat ik tot het bewustzijn kwam dat ik weinig waard ben en vaak tekortkom. Vervolgens concludeerde ik: “Oh, dus nu ben ik nederig.”

En daarna dacht ik weer: “Wacht, als ik denk dat ik nederig ben, dan ben ik het niet meer. Dus nu ben ik hoogmoedig.” Uiteindelijk was de enige uitweg om er simpelweg niet over na te denken, zodat ik niet verwikkeld zou raken in onnodige moeilijkheden in mijn hoofd.

Een andere herinnering is van een aantal jaar geleden, toen mijn manager mij een keer complimenteerde voor een advies dat ik had geschreven. Ik reageerde nogal ontwijkend, omdat ik het compliment niet wilde aanvaarden (een beetje in de trant van: “Ach, het stelt niets voor”). Mijn manager antwoordde toen vrij direct: “Paul, complimenten aanvaarden is een deugd.”

Geschenken

Dat is mij altijd bijgebleven en dat heeft me dieper doen nadenken over waarom ik het zo ongemakkelijk vond om complimenten te aanvaarden. Ik vond het namelijk tegen de nederigheid ingaan: God is de enige die complimenten waard is, toch? Ik wil toch niet overkomen als een ijdele vent? Maar ik had het mis. Net zoals ik verkeerd redeneerde toen ik verwikkeld raakte in die eerdere discussie tussen nederigheid en hoogmoed.

Nederigheid heeft namelijk alles te maken met dankbaarheid. Nederigheid betekent dat je inziet dat jouw leven, de mensen om je heen, jouw talenten en ook jouw tekortkomingen en tegenslagen allemaal geschenken zijn die je van God hebt gekregen. Nederigheid betekent dat je inziet dat jouw leven niet iets is waar je recht op hebt, maar iets wat je zonder enkele verdienste van jouw kant hebt ontvangen van God, die er ook nog eens zielsveel van houdt.

Deugd van de dankbaren

Wat de vorige twee voorbeelden betreft: als ik nu weer tot het inzicht kom dat ik tekortschiet, dat ik zondig ben, dat ik soms niet doe wat God van mij verlangt, dan probeer ik God te bedanken voor dat inzicht. Het is een geschenk en ik kan en wil er wat mee. Ik kan tot inkeer komen, weer opstaan en verder strijden. Ik kan aanvaarden dat ik beperkt ben en meer op Gods genade vertrouwen. Als ik bewust wordt van nederigheid in mezelf, dan dank ik God, want Hij heeft die nederigheid in mijn hart geplaatst.

Als ik iets goeds doe, voor God en voor mijn naaste, dan kan ik dankbaar zijn dat ik het inderdaad goed heb gedaan. Ik kan het compliment aanvaarden, niet omdat ik daar recht op heb, maar omdat de goede daad en de herkenning ervan een geschenk is dat mij is gegeven. Dat geschenk kan ik vervolgens in het diepst van mijn hart aan God gegeven.

Ik kan vol goede trots tegen Hem zeggen: “Ik heb mijn best gedaan en ik heb daar waardering voor gekregen. Dank U wel. Ik wil deze waardering met U delen, want ik wil dat al het mijne van U is.”

De paradox is dat deze benadering op de nederigheid je meer zelfverzekerd en minder laf maakt en het geeft je ook nog eens meer doorzettingsvermogen. Nederigheid is helemaal geen slappe en ingewikkelde deugd. Het is de deugd van de dankbaren, die Gods geschenken weten te omarmen, daar iets moois mee doen en het vervolgens weer vol liefde aan Hem teruggeven.