Tijdens de algemene audiëntie van 6 november sprak paus Francisucs over het optreden van de apostel Paulus in Athene.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

We gaan door met onze ‘reis’ door de Handelingen van de Apostelen. Na de beproevingen van Filippi, Tessalonica en Berea komt Paulus aan in Athene, het hart van Griekenland (vgl Hand. 17,15). Deze stad had ondanks het politieke verval nog iets van haar oude glorie en koestert haar cultuur als het hoogste gezag. De apostel wordt er “pijnlijk getroffen door de vele afgodsbeelden die hij in de stad ziet” (Hand. 17,16). Deze confrontatie met het heidendom doet hem echter niet op de vlucht slaan. In plaats daarvan slaat hij een brug om met die cultuur in dialoog te treden.

Paulus leert Athene kennen

Paulus kiest ervoor om de stad te leren kennen en bezoekt de belangrijkste personen en plaatsen. Hij gaat naar de synagoge, symbool van het geloofsleven. Hij gaat naar het plein, symbool van het stadsleven. En hij gaat naar de Areopaag, symbool van het culturele en politieke leven. Hij spreekt joden, filosofen en vele anderen. Hij ontmoet de mensen: hij sluit zich niet op, hij praat met hen. Zo respecteert Paulus de cultuur van Athene en kijkt naar de mensen “met een beschouwende blik”. Daarmee helpt hij de bewoners de God te ontdekken “die in hun huizen, straten en pleinen woont” (Evangelii Gaudium 71).

Paulus kijkt met de ogen van het geloof

Paulus kijkt niet met een vijandige blik naar de stad Athene en de heidense wereld, maar met de ogen van het geloof. Dit roept de vraag op hoe wij naar onze steden kijken. Met onverschilligheid? Met verachting? Of met het geloof dat kinderen van God ziet in anonieme mensenmassa’s? Paulus kiest de blik die hem in staat stelt die brug te slaan tussen het Evangelie en de heidense wereld. In een van de bekendste instellingen van het land, de Areopaag, geeft hij een uitstekend voorbeeld van de ‘vertaling’ van de boodschap van het geloof. Hij verkondigt Jezus Christus aan de aanbidders van afgodenbeelden. Dit doet hij niet door hen aan te vallen, maar door een pontifex te zijn: een bruggenbouwer.

Het altaar van de ‘onbekende god’

Paulus laat zich inspireren door een altaar in de stad dat toegewijd is aan een ‘onbekende god’. Er hoort geen beeld bij, er staat enkel die inscriptie. Door te vertrekken vanuit die devotie tot de onbekende god, sluit hij aan op zijn toehoorders als hij verkondigt dat God “leeft tussen de stadsbewoners” (Evangelii Gaudium 71) en “zich niet verborgen houdt voor degenen die Hem met een oprecht hart zoeken”. Hij probeert de mensen Gods aanwezigheid te tonen: “Wat gij vereert zonder het te kennen, dat kom ik u verkondigen” (Hand. 17,23).

Uitnodiging tot bekering

Om de identiteit te onthullen van de god die de Atheners aanbidden, begint de apostel met de schepping, het bijbelse geloof in de God van de openbaring. Zo komt hij uit bij het oordeel en de verlossing: de christelijke boodschap. Hij laat het verschil zien tussen de grootsheid van de Schepper en de tempels die mensen hebben gebouwd, en legt uit dat de Schepper zich altijd laat zoeken, opdat iedere mens Hem vindt. Zo “verkondigt Paulus degene die de mensen negeren, maar toch kennen: de bekende-onbekende” (Benedictus XVI, ontmoeting met de cultuurwereld bij het Collège des Bernardins, 12-09-2008).

Daarna nodigt hij allen uit om de “tijden van onwetendheid” achter zich te laten en zich te bekeren. Zo eindigt hij bij het kerygma en zinspeelt hij op Christus, zonder Hem te noemen. Hij omschrijft Hem als “een man die Hij daartoe heeft bestemd. Aan allen gaf Hij het bewijs daarvan door Hem uit de doden te doen opstaan” (Hand. 17,31).

Christus’ dood en verrijzenis

En dan ontstaat er een probleem. Tot nu toe hingen Paulus’ toehoorders aan zijn lippen, omdat zijn insteek een interessante ontdekking was. Maar nu stuiten zijn woorden op een hindernis: de dood en verrijzenis van Christus lijken “dwaasheid” (1 Kor. 1,23) en wekken spot op. Daarop vertrekt Paulus: zijn poging lijkt mislukt. Toch openen enkele mensen zich voor het geloof en sluiten zich bij hem aan. Onder hen een man en een vrouw, Dionysius en Damaris.

Een liefde die verharde harten kan verwarmen

Laten ook wij vandaag de Heilige Geest vragen ons te leren bruggen te bouwen naar de cultuur, naar wie niet gelooft of een ander geloof heeft. Laten wij altijd bruggen bouwen, altijd een uitgestrekte hand bieden, nooit agressie tonen. Laten wij vragen om het vermogen de boodschap van het geloof met gevoeligheid te vertalen naar onze cultuur. Dat wordt mogelijk als we de mensen die Christus niet kennen met een beschouwende blik bekijken, gedreven door een liefde die zelfs de meest verharde harten kan verwarmen. (Vert. FP)