<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Paus Franciscus

‘De heilige Jozef herinnert ons aan wat werkelijk de moeite waard is’

KN Redactie 18 november 2021
image
Paus Franciscus begroet de gelovigen tijdens de algemene audiëntie van 17 november. Foto: CNS Photo - Remo Casilli, Reuters

Tijdens de algemene audiëntie van 17 november sprak paus Franciscus over het voorbeeld van de heilige Jozef.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Op 8 december 1870 riep de zalige paus Pius IX de heilige Jozef uit tot patroon van de universele Kerk. Nu 150 jaar later beleven we een jaar dat gewijd is aan de heilige Jozef. In de apostolische brief Patris corde heb ik een aantal overwegingen over hem verzameld.

In deze tijd die gekenmerkt wordt door een wereldwijde crisis bestaande uit verschillende componenten, kan hij meer dan ooit een steun, troost en gids voor ons zijn. Daarom heb ik besloten om een reeks catecheses aan hem te wijden, die ons hopelijk nog meer kunnen helpen om ons te laten leiden door zijn voorbeeld en zijn getuigenis. We zullen het dus een aantal weken lang hebben over St.-Jozef.

God doet groeien

In de Bijbel komen meer dan tien personages voor die de naam Jozef dragen. De belangrijkste van hen is de zoon van Jakob en Rachel, die door verschillende gebeurtenissen van slaaf verwordt tot de op een na belangrijkste figuur in Egypte na de farao (vgl. Gen. 37-50).

De naam Jozef betekent in het Hebreeuws ‘God vermeerdert, God doet groeien’. Het is een wens, een zegen, gebaseerd op het vertrouwen in de voorzienigheid en vooral verwijzend naar de vruchtbaarheid en het opgroeien van kinderen.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Een man vol vertrouwen

De naam zelf onthult ons dus al een essentieel aspect van de persoonlijkheid van Jozef van Nazareth. Hij is een man vol vertrouwen in de voorzienigheid: hij gelooft in Gods voorzienigheid, hij heeft vertrouwen in Gods voorzienigheid.

Zoals het Evangelie laat zien, wordt elke handeling van Jozef ingegeven door de zekerheid dat God ‘doet groeien’, dat God ‘vermeerdert’, dat God ‘toevoegt’; ofwel, dat God voorziet in de voortzetting van zijn heilsplan. En hierin lijkt Jozef van Nazareth heel erg op Jozef van Egypte.

Het mysterie van de Eucharistie

Ook de belangrijkste geografische verwijzingen naar Jozef, Bethlehem en Nazareth, spelen een belangrijke rol bij het begrijpen van zijn persoon.

In het Oude Testament wordt de stad Bethlehem Beth Lechem genoemd, ‘Huis van het brood’, of ook Efratah, vanwege de stam die zich daar vestigde. In het Arabisch betekent de naam echter ‘Huis van vlees’, waarschijnlijk vanwege het grote aantal kudden schapen en geiten in het gebied.

Het is geen toeval dat bij de geboorte van Jezus de herders de eerste getuigen waren van die gebeurtenis (vgl. Lc. 2, 8-20). In het licht van het verhaal van Jezus verwijzen deze toespelingen op brood en vlees naar het mysterie van de Eucharistie: Jezus is het levende brood dat uit de hemel is neergedaald (vgl. Joh. 6, 51). Hij zal van zichzelf zeggen: “Wie mijn vlees eet en mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven” (Joh. 6,54).

“De Heer handelt altijd in het verborgene, in de periferie van de ziel”

Bethlehem wordt verschillende malen in de Bijbel genoemd, zo ver terug als het boek Genesis. Bethlehem is ook verbonden met het verhaal van Ruth en Noach, dat verteld wordt in het kleine maar prachtige boek Ruth. Ruth baarde een zoon, Obed genaamd, die op zijn beurt Jesse kreeg, de vader van koning David. En uit de lijn van David stamde Jozef, de wettige vader van Jezus.

Toen voorspelde de profeet Micha grote dingen over Bethlehem: “Gij echter, Betlehem in Efrata, al zijt gij klein onder Juda’s geslachten, toch zal er, zeg Ik, iemand uit u komen die over Israël gaat heersen” (Mi. 5,1). De evangelist Matteüs neemt deze profetie over en verbindt die met het verhaal van Jezus als zijnde de duidelijke vervulling ervan.

De periferie

De Zoon van God koos dan ook niet Jeruzalem uit als de plaats van zijn menswording, maar Bethlehem en Nazareth, twee afgelegen dorpen, ver van het rumoer van alledag en de macht van de tijd. Toch was Jeruzalem de stad die de Heer liefhad (vgl. Jes. 62, 1-12), de “heilige stad”(Dn 3, 28), door God uitverkoren om er te wonen (vgl. Zach. 3,2; Ps. 132,13). Hier woonden namelijk de wetgeleerden, de schriftgeleerden en de farizeeërs, de hogepriesters en de oudsten van het volk (vgl. Lc 2,46; Mt 15,1; Mc 3,22; Joh 1,19; Mt 26,3).

Daarom zegt de keuze voor Bethlehem en Nazareth ons dat de periferie en de marge de voorkeur van God genieten. Jezus werd niet geboren in Jeruzalem met zijn hof…nee, Hij werd geboren in de periferie en Hij heeft zijn leven, tot zijn dertigste, in die periferie doorgebracht, werkend als timmerman, net zoals Jozef.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Hij helpt ons

Voor Jezus hebben de periferie en de marge de voorkeur. Dit feit niet serieus nemen betekent het Evangelie en Gods werk niet serieus nemen. Gods werk dat zich blijft manifesteren in de geografische en existentiële periferie.

De Heer handelt altijd in het verborgene, in de periferie, zelfs in onze ziel, in de periferie van de ziel, van onze gevoelens, misschien gevoelens waarvoor wij ons schamen; maar de Heer is er om ons vooruit te helpen. De Heer blijft zich manifesteren in de periferie, zowel geografisch als existentieel.

“De Heer kent de buitenranden van ons hart”

In het bijzonder gaat Jezus op zoek naar de zondaars. Hij gaat hun huizen binnen, spreekt met hen, roept hen op tot bekering. En ook dit wordt Hem verweten: “Maar kijk, die Meester”, zeggen de wetgeleerden, “kijk naar die Meester: Hij eet met zondaars, Hij wordt vuil, Hij gaat op zoek naar hen die geen kwaad hebben gedaan maar het hebben ondergaan: de zieken, de hongerigen, de armen, de minsten van iedereen.

Jezus gaat altijd naar de periferie. En dit moet ons groot vertrouwen geven, want de Heer kent de buitenranden van ons hart, de buitenranden van onze ziel, de buitenranden van onze samenleving, van onze stad, van ons gezin, dat wil zeggen, dat enigszins duistere deel dat we niet laten zien, misschien uit schaamte.

Jozefs les voor ons

In dat opzicht verschilt de maatschappij van toen niet veel van de onze. Ook vandaag is er een centrum en een periferie. En de Kerk weet dat zij geroepen is om het goede nieuws te verkondigen vanuit de periferie.

Jozef, de timmerman uit Nazareth, die vertrouwt op Gods plan voor zijn aanstaande bruid en voor zichzelf, herinnert de Kerk eraan haar blik te richten op wat de wereld opzettelijk negeert. Vandaag de dag leert Jozef ons dit: “Kijk niet zozeer naar de dingen die de wereld aanprijst, kijk naar de uithoeken, kijk naar de schaduwen, kijk naar de periferie, dat wat de wereld niet wil zien.”

https://www.kn.nl/abonnementen/

Meester van de essentie

Hij herinnert ieder van ons eraan belang te hechten aan wat anderen verwerpen. In die zin is hij werkelijk een meester van de essentie: hij herinnert ons eraan dat wat werkelijk de moeite waard is, niet onze aandacht trekt, maar geduldig onderscheidingsvermogen vereist om ontdekt en gewaardeerd te worden.

Ontdek wat waardevol is. Laten wij hem om zijn voorspraak vragen, opdat de gehele Kerk dit inzicht, dit vermogen om te onderscheiden, dit vermogen om te waarderen wat wezenlijk is, terugvindt. Laten we opnieuw beginnen bij Bethlehem, laten we opnieuw beginnen bij Nazareth.

‘Huisgemaakt’ gebed

Vandaag wil ik een boodschap sturen aan alle mannen en vrouwen die in de meest vergeten geografisch afgelegen gebieden van de wereld wonen of die in een situatie van existentiële marginaliteit leven. Dat jullie in de heilige Jozef de getuige en beschermer mogen vinden op wie jullie je blik kunnen richten. Tot hem mogen we ons richten met dit ‘huisgemaakte’ gebed dat recht uit het hart komt:

Heilige Jozef,

u die altijd op God heeft vertrouwd,

en keuzes heeft gemaakt,

geleid door zijn voorzienigheid,

leer ons om niet van onze eigen plannen uit te gaan,

maar van zijn plan van liefde.

U die uit de periferie komt,

help ons om onze blik te bekeren,

en de voorkeur te geven aan dat wat de wereld verwerpt en terzijde schuift.

Troost degenen die zich alleen voelen

en steun degenen die in stilte werken

om het leven en de menselijke waardigheid te beschermen.

Amen.

(Vertaling Susanne Kurstjens)

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.