Tijdens de algemene audiëntie van 9 augustus sprak paus Franciscus over de goddelijke vergeving, een barmhartigheid die Hij niemand onthoudt.
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
We hebben de reactie van de tafelgenoten van Simon de farizeeër gehoord: “Wie is deze man, die zelfs zonden vergeeft?” (Lc. 7,49). Jezus heeft zojuist iets schandaligs gedaan. Een vrouw die bij iedereen in de stad bekend stond als een zondares kwam Simons huis binnen, knielde aan Jezus’ voeten neer en goot geurende olie over zijn voeten heen.
Iedereen die daar aan tafel zat fluisterde: als Jezus een profeet is, zou hij dergelijke dingen van zo’n vrouw niet accepteren. Zulke vrouwen, ocharm, die alleen dienden voor geheime ontmoetingen, ook door leiders, of om gestenigd te worden. Volgens de mores van die tijd moesten de heilige en de zondaar, de reine en de onreine ver van elkaar gescheiden blijven.
Maar Jezus’ houding is een andere. Vanaf het begin van zijn openbare leven in Galilea, benadert Hij de lepralijders, bezetenen, zieken en uitgestotenen. Zo’n houding was absoluut niet normaal; het is zelfs zo dat die sympathie van Jezus voor de uitgestotenen, de ‘onaanraakbaren’, een van de dingen zal zijn die zijn tijdgenoten het meest zal verontrusten.
Daar waar een mens is die lijdt, ontfermt Jezus zich erover en dat lijden wordt het zijne. Jezus verkondigt niet dat het lijden heldhaftig gedragen moet worden, op de wijze van de stoïcijnse filosofen. Jezus deelt in de menselijke pijn en wanneer Hij die tegenkomt, komt uit zijn binnenste die houding naar boven die het christendom karakteriseert: de barmhartigheid.
Geconfronteerd met menselijke pijn voelt Jezus barmhartigheid; het hart van Jezus is barmhartig. Jezus voelt compassie. Letterlijk: Jezus voelt zijn ingewanden trillen. Hoe vaak komen we in de evangelieverhalen niet dit soort reacties tegen. Het hart van Christus wordt vlees en onthult het hart van God, die daar waar een man of een vrouw lijdt, zijn genezing wenst, zijn bevrijding, een vol leven.
En daarom strekt Jezus zijn armen uit naar de zondaars. Hoeveel mensen hebben ook vandaag nog te kampen met een moeilijk leven, omdat ze niemand vinden die op een andere manier naar hen wil kijken; met de ogen, beter nog met het hart van God, ofwel hoopvol naar hen kijken. Jezus ziet echter een kans op verrijzenis, ook voor degenen die heel veel verkeerde keuzes hebben gemaakt.
Jezus is er altijd, met een open hart; Hij stort die barmhartigheid uit die Hij in zijn hart draagt; Hij vergeeft, omhelst, begrijpt, komt naderbij: zo is Jezus!
Soms vergeten we dat het voor Jezus geen gemakkelijke liefde was, die niet veel kostte. De evangelieverhalen beschrijven de eerste negatieve reacties in Jezus’ richting, juist wanneer Hij iemands zonde vergeeft (vlg. Mc. 2,1-12). Dat was een man die dubbel te lijden had: omdat hij niet kon lopen en omdat hij zich ‘fout’ voelde. En Jezus begrijpt dat dat laatste een groter leed was dan het eerste en Hij ontvangt hem daarom meteen met een bevrijdende aankondiging: “Mijn zoon, uw zonden zijn u vergeven” (vers 5). Bevrijd van dat drukkende gevoel dat hij fout was.
Op dat moment beginnen enkele schriftgeleerden – degenen die zich perfect voelden: ik denk aan de vele katholieken die zich perfect voelen en op anderen neerkijken…dat is triest… – enkele schriftgeleerden die daar aanwezig zijn, zijn geschokt door de woorden van Jezus, die klinken als een vloek omdat alleen God de zonden kan vergeven.
Wij die gewend zijn vergeving voor de zonden te krijgen, misschien wel iets te ‘voordelig’, zouden af en toe stil moeten staan bij hoeveel we Gods liefde gekost hebben. Ieder van ons heeft behoorlijk wat gekost: het leven van Jezus! Hij zou het ook voor één van ons gegeven hebben. Jezus wordt niet aan het kruis genageld, omdat Hij de zieken geneest, omdat Hij naastenliefde predikt, omdat Hij de zaligsprekingen verkondigt.
De Zoon van God wordt vooral aan het kruis genageld omdat Hij de zonden vergeeft, omdat Hij het totale, definitieve van het hart van de mens wil. Omdat Hij niet accepteert dat een mens zijn hele leven verteerd wordt door deze onuitwisbare ‘tatoeage’, door de gedachte dat hij niet meer ontvangen kan worden door het barmhartige hart van God. En met die gevoelens gaat Jezus naar de zondaars toe, en dat zijn wij allemaal.
Zo worden de zondaars vergeven. Niet alleen worden zij gerustgesteld op psychologisch niveau omdat ze worden bevrijd van hun schuldgevoel. Jezus doet nog veel meer: Hij biedt mensen die fouten hebben gemaakt de hoop op een nieuw leven. “Maar Heer, ik ben een ellendeling” – “Kijk vooruit en Ik maak jouw hart nieuw”. Dat is de hoop die Jezus ons geeft. Een leven getekend door liefde.
Matteüs de publicanus wordt een apostel van Christus: Matteüs die een verrader van het vaderland is, een uitbuiter van mensen. Zacheüs, een rijke corrupte man uit Jericho – die had zonder twijfel een diploma in afpersen – verandert in een weldoener voor de armen. De Samaritaanse vrouw die vijf mannen had gehad en nu samenleefde met een andere, hoort de belofte van “levend water” dat voor altijd in haar kan opborrelen (vlg. Joh. 4,14). Zo verandert Jezus het hart; Hij doet dat met ieder van ons.
Het doet ons goed te bedenken dat het eerste ‘beslag’ dat God uitkoos voor de vorming van zijn Kerk niet de mensen waren die nooit iets fout doen. De Kerk is een volk van zondaars die Gods barmhartigheid en vergeving ervaren. Petrus begreep meer ware dingen over zichzelf door het hanengekraai dan door zijn genereuze daden, waardoor zijn borst opzwol en hij zich beter voelde dan de anderen.
Broeders en zusters, we zijn allemaal arme zondaars die behoefte hebben aan Gods barmhartigheid die de kracht heeft om ons te veranderen en ons hoop terug te geven, en dat elke dag. En dat doet Hij! En aan de mensen die deze fundamentele waarheid hebben begrepen, schenkt God de mooiste missie van de wereld, namelijk de liefde voor de broeders en zusters, en de verkondiging van een barmhartigheid die Hij niemand onthoudt. En dat is onze hoop. Laten we voortgaan met dit vertrouwen in de vergeving, in de barmhartige liefde van Jezus. (Vert. SvdB)
