Tijdens de algemene audiëntie van 6 oktober sprak paus Franciscus over de christelijke vrijheid en hoe de waarheid ons vrij maakt.
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
We hervatten vandaag onze overweging bij de Brief aan de Galaten. De apostel Paulus heeft daarin onsterfelijke woorden geschreven over de christelijke vrijheid. Wat is de christelijke vrijheid? Vandaag staan we stil bij dit onderwerp: de christelijke vrijheid.
De vrijheid is een schat die we pas echt op waarde schatten als we die verliezen. Voor velen van ons, die gewend zijn te leven in vrijheid, lijkt het vaak meer een verkregen recht dat een gave en een erfenis om te koesteren. Er bestaan zo veel misverstanden rond het begrip vrijheid en zoveel verschillende visies zijn door de eeuwen heen op elkaar gebotst!
In het geval van de Galaten, kon Paulus het niet verdragen dat die christenen zich aangetrokken voelden tot misleidende voorstellen. Terwijl ze Christus’ waarheid hadden leren kennen en hadden ontvangen, vervielen ze zo van vrijheid in slavernij: van de bevrijdende aanwezigheid van Jezus naar de slavernij van de zonde, van het legalisme en zo verder.
Ook nu nog is het legalisme, het strikt naleven van de regels, een probleem van ons, van heel veel christenen die zich verschuilen achter de regels, achter de wetten. Paulus nodigt de christenen daarom uit om pal achter de vrijheid te blijven staan die ze hebben verkregen door het doopsel, en zich niet opnieuw “het slavenjuk” (Gal. 5,1) te laten opleggen.
Hij is terecht bezorgd om de vrijheid. Hij is zich ervan bewust dat sommige “valse broeders” – zo noemt hij ze – de gemeenschap zijn binnengedrongen om “onze vrijheid te bespieden die wij hebben in Christus Jezus, met het doel ons in slavernij te brengen” (Gal. 2,4), om de Galaten dus op hun schreden te laten terugkeren. Dat kan Paulus niet toestaan.
Een verkondiging die de vrijheid in Christus uitsluit, kan nooit evangelisch zijn: die kan Pelagiaans of Jansenistisch zijn of zoiets, maar niet evangelisch. Je kunt noot iets opdringen in Jezus’ naam, je kunt niemand tot slaaf maken in naam van Jezus, die ons vrij maakt. De vrijheid is een geschenk dat we bij ons doopsel hebben ontvangen.
“Dankzij Christus’ kruis zijn wij bevrijd van de slavernij van de zonde”
Tweet dit!
Maar de leer van de apostel Paulus over de vrijheid is vooral positief bedoeld. Paulus biedt de leer aan van Jezus, die we ook aantreffen in het Evangelie volgens Johannes: “Indien gij trouw blijft aan mijn woord, zijt gij waarlijk mijn leerlingen. Dan zult ge de waarheid kennen en de waarheid zal u vrijmaken” (Joh. 8,31-32).
De oproep is dus vooral om in Jezus te blijven, de bron van waarheid die ons vrijmaakt. De christelijke vrijheid is dus gebaseerd op twee fundamentele dingen: allereerst, de genade van de Heer Jezus, en ten tweede, de waarheid die Christus ons onthult en die Hij zelf is.
De vrijheid is bovenal een geschenk van de Heer. De vrijheid die de Galaten hebben ontvangen – en wij net als zij door het doopsel – is de vrucht van Jezus’ dood en verrijzenis. Paulus richt heel zijn verkondiging op Christus, die hem heeft bevrijd van de banden met zijn vorige leven: alleen uit Hem komen de vruchten voort van een nieuw leven volgens de Geest. De ware vrijheid, die bevrijdt van de slavernij van de zonde, is namelijk ontsproten aan Christus’ kruis.
Dankzij Christus’ kruis zijn wij bevrijd van de slavernij van de zonde. Juist daar waar Jezus zich heeft vast laten nagelen, zich tot slaaf heeft gemaakt, heeft God de bron geplaatst van de bevrijding van de mens. Dat gegeven houdt niet op ons te verbazen: dat de plaats waar we van elke vrijheid werden beroofd, ofwel de dood, de bron kan worden van vrijheid.
Maar dat is het mysterie van Gods liefde: dat is niet eenvoudig te begrijpen, maar dat leef je voor. Jezus zelf verkondigde het toen Hij zei: “Hierom heeft de Vader Mij lief, omdat Ik mijn leven geef, om het later weer terug te nemen. Niemand neemt het Mij af, maar Ik geef het uit Mijzelf. Macht heb Ik om het te geven en macht om het terug te nemen” (Joh. 10,17-18).
Jezus verkrijgt de volle vrijheid door zich over te geven aan de dood; Hij weet dat Hij alleen zo het leven kan verkrijgen voor iedereen.
We weten dat Paulus in eigen persoon dat mysterie van de liefde had ervaren. Daarom zegt hij tegen de Galaten in zeer uitdagende taal: “Met Christus ben ik gekruisigd” (Gal. 2,19). Door die daad van uiterste eenwording met de Heer weet Paulus dat hij het grootste geschenk van zijn leven heeft ontvangen: de vrijheid. Aan het kruis heeft hij dan ook “het vlees gekruisigd met zijn hartstochten en begeerten” (Gal. 5,24).
We begrijpen zo hoeveel geloof Paulus had, hoe groot zijn intimiteit met Jezus was. Aan de ene kant voelen we dat het ons ontbreekt aan deze dingen, maar aan de andere kant moedigt het getuigenis van Paulus ons aan om verder te gaan in dit vrije leven. De christen is vrij, moet vrij zijn, en is geroepen om niet langer slaaf te zijn van regels en rare dingen.
“Onrust is het signaal dat de Heilige Geest in ons aan het werk is”
Tweet dit!
Het tweede fundament van de vrijheid is de waarheid. Ook in dit geval is het noodzakelijk om eraan te herinneren dat de waarheid van het geloof geen abstracte theorie is, maar de realiteit van de levende Christus; een realiteit die ons hele dagelijkse bestaan, ons persoonlijk leven raakt.
Die mensen die niet gestudeerd hebben, niet eens kunnen lezen en schrijven, maar wel Christus’ boodschap goed begrepen hebben, zijn de mensen die de wijsheid bezitten die vrij maakt. Het is de wijsheid van Christus die door het doopsel via de Heilige Geest tot hen gekomen is. Die mensen leven Christus meer na dan de grote theologen bijvoorbeeld, en bieden zo een groot getuigenis aan over de vrijheid van het Evangelie. De waarheid maakt vrij in de mate waarop die het leven van een mens verandert en die persoon richt naar het goede.
Om echt vrij te zijn moeten we niet alleen onszelf kennen, op psychologisch niveau, maar vooral ook de waarheid in onszelf planten, op een dieper niveau. En daar, in ons hart, moeten we ons openstellen voor de genade van Christus. De waarheid moet ons onrustig maken.
Laten we weer naar dat heel christelijke woord kijken: onrust. Wij weten dat er christenen zijn die nooit onrustig worden: zij leven altijd een gelijkmatig leven, er is geen beweging in hun hart, de onrust ontbreekt. Waarom is dit erg? Omdat de onrust het signaal is dat de Heilige Geest in ons aan het werk is. En de vrijheid is een actieve vrijheid, die opgewekt wordt door de genade van de Heilige Geest.
Daarom zeg ik dat de vrijheid ons onrustig moet maken, ons voortdurend moet bevragen, zodat wij steeds dieper kunnen graven naar datgene wat we werkelijk zijn. Op die manier ontdekken we dat de weg van de waarheid en de vrijheid een moeizame weg is die een leven lang duurt. Het is vermoeiend om vrij te blijven. Vermoeiend, maar niet onmogelijk.
Houd moed, laten we hiermee verder gaan, het zal ons goed doen. Op deze weg worden wij begeleid en ondersteund door de Liefde die van het kruis komt: de Liefde die ons de waarheid onthult en ons de vrijheid schenkt. Dat is de weg van het geluk. De vrijheid maakt ons vrij, blij en gelukkig. (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
