Een merkwaardig boekje uit de vroegchristelijke canon is nu in een nieuwe vertaling prachtig heruitgegeven: de Didachè, ook wel De leer van de twaalf apostelen.
Het merkwaardige: deze betrekkelijk korte Griekse tekst, geschreven in het begin van de tweede eeuw in Syrië door een onbekende auteur, had een zeker gezag in de jonge Kerk, maar raakte desalniettemin zoek. Pas in 1873 werd het bij toeval herontdekt.
Paul van Geest leidt de tekst boeiend en uitgebreid in (zijn inleiding is zelfs langer dan de Didachè zelf). Van Geest betoogt overtuigend dat dit boek bovenal aantoont dat er inderdaad zoiets als een ‘joods-christelijke traditie’ heeft bestaan.
Die term wordt tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt, soms om zich populistisch af te zetten tegen islamitische nieuwkomers, soms om iedereen lekker inclusief in te sluiten door het nog veel ergere gedrocht ‘joods-christelijk-islamitisch-humanistische’ traditie. In beide gevallen een knap staaltje verzonnen traditie.
Maar de Didachè bevat zulke duidelijke sporen van zowel joodse als christelijke gebruiken en opvattingen, dat de conclusie gerechtvaardigd lijkt dat jodendom en christendom in de eerste eeuwen van onze jaartelling inderdaad veel nauwer met elkaar verweven waren dan tot nu toe aangenomen werd.
Goed, daarmee is de Didachè dus een soort missing link tussen jodendom en christendom, maar nog altijd: een archeologische opgraving, boeiend voor deskundigen. Maar wat kunnen we er vandaag nog mee?
Veel spannender dan de vraag of de Didachè een joods-christelijke traditie verraadt, is de vraag in hoeverre het überhaupt tot de christelijke traditie hoort. Traditie betekent immers overlevering, en dit boekje is achttien eeuwen lang niet overgeleverd.
Nu kan het gebruikt worden als nieuwe munitie in oude theologische disputen tussen katholieken en protestanten – ‘kijk eens, zo dachten de vroege christenen over doop en Eucharistie’. Maar dan nog: daar vergaande conclusies aan verbinden is toch ook een soort van invented tradition, slechts bedoeld om het eigen gelijk te bevestigen.
De Didachè ademt de geest van de evangeliën en de brieven van Paulus, bestaat voor een groot deel zelfs uit citaten daaruit. In die zin is het op en top christelijke traditie en past deze potscherf naadloos in de vaas van de canon. Maar na lezing blijft toch de indruk: het gat was allang gedicht. De christelijke traditie had de Didachè blijkbaar helemaal niet nodig.
Didachè. De leer van de twaalf apostelen. Een eerste christelijke gedragscode. Uitg. Brevier, hc., 80 pp., € 12,50, ISBN 978 94 92433 23 7
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
