H.L. Wesseling is een Nederlandse historicus die in Engelse stijl over Franse geschiedenis schrijft. De emeritus-hoogleraar algemene geschiedenis in Leiden is samen met de Nijmeegse emeritus Hans Bots de nestor van de Franse geschiedenis in Nederland. Wesseling schrijft in een vloeiende stijl, en doorspekt zijn beschouwingen met anekdotes en bons mots, waardoor zijn werk altijd een genoegen is om te lezen.
Scheffer, Renan, Psichari, een Franse cultuur- en familiegeschiedenis is een soort summa van Wesselings oeuvre, dat voornamelijk draait om de Franse negentiende eeuw. De verschillende revoluties (1789, 1830, 1848, 1870), de Frans-Duitse oorlog, de Dreyfus-affaire, maar ook de economische, sociale en culturele achtergronden van de grote politiek waar Wesseling eerder over schreef passeren allemaal de revue.
Er is ook enige aandacht voor de opmerkelijke bekeringen tot het katholicisme onder Franse intellectuelen (onder wie Ernest Psichari) rond de vorige eeuwwisseling.
Kapstok voor dit geheel is de geschiedenis van de families Scheffer, Renan en Psichari. De romantische schilder Ary Scheffer, geboren te Dordrecht, trok als jongen van 16 met moeder en broers van Nederland naar Frankrijk om naar de kunstacademie te gaan. Hij ontwikkelde zich hier tot beroemd schilder en hield zich bezig met politiek.
Scheffer was in zijn tijd minstens zo beroemd als die andere succesvolle Nederlandse schilder-emigré, Lawrence Alma-Tadema, maar anders dan bij de laatste lijkt er vooralsnog geen Scheffer-revival te hebben plaatsgevonden. De dochter van
Scheffers broer Henry, Cornélie, trouwt met de auteur van het geruchtmakende Vie de Jésus, Ernest Renan.
Dat boek behandelt Jezus Christus niet als Messias maar als historische persoon, wat het tot een controversieel werk maakt dat zoals zo vaak dus een schandaalsucces was. Tegenwoordig berust Renans faam vooral op zijn lezing Qu’est-ce qu’une nation?, waarin hij stelt dat een natie berust op een gezamenlijke erfenis en de wil die erfenis in de huidige tijd vorm te geven.
Renans dochter Noémi trouwt met Jean Psichari, hoogleraar Grieks en vooral promotor van het volkse nieuw-Grieks als Griekse landstaal. Hun zoon Ernest Psichari wordt koloniaal soldaat (opmerkelijk omdat zijn milieu eerder pacifistisch is), schrijver van militante, nationalistische boeken en na een bekering leken-dominicaan. Hij wil uiteindelijk priester worden, maar sneuvelt al in 1914 in de Eerste Wereldoorlog.
Wesseling bespreekt het allemaal in zijn boeiende boek. Toch is zijn summa geen summum, want de aandacht die Wesseling schenkt aan de families wier geschiedenis hij schrijft valt in het niet bij de hoeveelheid bladzijden die hij wijdt aan de historische context. De Franse vlag had de lading van dit boek wellicht beter gedekt dan Scheffer, Renan, Psichari.
H.L. Wesseling, Scheffer, Renan, Psichari. Een Franse cultuur- en familiegeschiedenis 1815-1914. Uitg. Prometheus, 320 pp., geb., € 24,99, ISBN 978 90 4463 384 9
