Een tentoonstelling in Den Haag biedt de bezoeker een haarscherpe blik op de plafondfresco’s van de Sixtijnse Kapel. Het baanbrekende werk van Michelangelo is zo voor het eerst tot in het kleinste detail te zien.

De Sixtijnse Kapel is een artistiek hoogstandje, maar zoals dat bij hoogstandjes vaak het geval is, is een bezoek eraan heel wat minder verheffend dan vooraf gedacht. Deze Vaticaanse kapel bezoeken als (reli-)toerist is, cru gezegd, gewoon een belabberde ervaring:

je legt een smak geld neer om als een stuk vee de overvolle ruimte in te worden gejaagd, waarna je – onder het strenge oog van suppoosten bij wie het chagrijn in hun tronie zit ingebakken – door andere toeristen voortdurend op je tenen wordt getrapt, om ten slotte met nekpijn van het naar boven gapen weer weg te sloffen – en dan heb je nog niets gezien, aangezien de plafondschilderingen zich op twintig meter hoogte bevinden.

Het is natuurlijk te hopen dat uw eventuele eigen ervaring met de Sixtijnse Kapel heel wat positiever is geweest en dat u bovenstaand gezeur niet herkenbaar vindt, maar in ieder geval is er deze zomer de expositie De Sixtijnse Kapel van Michelangelo: De Tentoonstelling, die de plafondfresco’s van ’s werelds beroemdste kapel dichtbij brengt. De rondreizende tentoonstelling, die eerder Birmingham, Lille, Wenen en Portland heeft aangedaan, is nu ook in de Grote Kerk in Den Haag te vinden.

De tentoonstelling toont de fresco’s van Michelangelo op ware grootte, op grote platen die van dichtbij bestudeerd kunnen worden. Daarvoor is een speciale techniek gebruikt: foto’s van hoge kwaliteit zijn met een gespecialiseerde druktechniek gereproduceerd, zodat alle kleuren en details van Michelangelo’s 34 monumentale fresco’s tot in het kleinste detail behouden blijven.

Daarnaast kan de bezoeker extra informatie krijgen over waar Michelangelo zijn inspiratie voor de kolossale werken vandaan haalde en over de voor die tijd innoverende technieken die de schilder hanteerde. Daarvoor is een audiotour beschikbaar, die je op je eigen telefoon kunt volgen – oortjes of een koptelefoon meenemen is verstandig.

Ook is er een videoruimte met een documentaire over de uitdagingen waarmee Michelangelo werd geconfronteerd en de innovatieve manieren waarop hij die overwon. De technologieën en materialen waartoe hij toegang had, de wetenschap erachter en de manier waarop hij ze gebruikte worden in die documentaire toegelicht.

De Sixtijnse Kapel mag dan een overvolle publiekstrekker zijn; die status is wel verdiend. De vijftiende-eeuwse kapel is namelijk een mijlpaal van de renaissance, een tastbaar bewijs van de omslag tussen de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Paus Sixtus IV gaf in 1473 opdracht tot de bouw van een kapel voor zijn uitgebreide hofhouding.

In 1481 was het gebouw, waarvan de afmetingen exact overeenkomen met die van de Tempel van Salomo uit het bijbelboek Koningen I, voltooid. Zoals bij veel Italiaanse kerken uit die periode was de buitenkant onversierd, maar het interieur werd overdadig verfraaid met fresco’s op de muren, onder meer van de hand van grootheden als Botticelli en Perugino.

Het plafond werd oorspronkelijk bedekt door een voorstelling met een sterrenhemel. Sixtus IV, naar wie de kapel ook vernoemd is, zou Michelangelo’s bravourestuk echter nooit meemaken. Hij stierf in 1484, veertien jaar voordat de schilder aan de klus begon.

Michelangelo werd in 1508 aangesteld om een nieuw plafondfresco te vervaardigen. Hij kreeg de opdracht om portretten van de twaalf apostelen te schilderen, maar die invuloefening vond de kunstenaar – die met heel wat pauselijke opdrachten op zijn palmares een supersterrenstatus had veroverd – beneden zijn niveau. Hij eiste en kreeg de vrije hand, wat resulteerde in de bekende reeks bijbelse voorstellingen.

Een vaak verteld verhaal is dat de architect Bramante een hangende steiger had ontworpen, maar dat Michelangelo hem vierkant had uitgelachen omdat er bij dat plan gaten in het plafond zouden achterblijven. Michelangelo bouwde daarop zijn eigen steiger voor het werk. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, werkte hij niet liggend op zijn rug, maar gewoon staand.

Naast zijn toeristische status wordt de kapel tegenwoordig nog steeds veelvuldig gebruikt voor ontmoetingen – bijvoorbeeld met diplomaten – en voor vieringen. Zoals de schilderingen van de Sixtijnse Kapel zowel de schepping van Adam als het Laatste Oordeel tonen, zo wordt de kapel gebruikt voor zowel momenten die nieuw leven vieren als die te maken hebben met de dood.

De Sixtijnse Kapel is namelijk de plek waar de paus ieder jaar in januari een aantal baby’s van Vaticaanse werknemers doopt – en waar na het overlijden van een paus de kiesgerechtigde kardinalen bijeenkomen om zijn opvolger te kiezen.

De expositie De Sixtijnse Kapel van Michelangelo: De Tentoonstelling is nog tot en met 8 september te zien in de Grote Kerk in Den Haag (Rond de Grote Kerk 12). Meer informatie: sistinechapelexhibit.com/den-haag.