Tijdens de algemene audiëntie van 27 december sprak paus Franciscus over de betekenis van het Kerstmis van de Heer.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Vandaag wil ik graag met jullie stilstaan bij de betekenis van het Kerstmis van de Heer Jezus dat we deze dagen in geloof en al vierend beleven.

De opbouw van de kerststal en vooral die van de liturgie, met de lezingen uit de Bijbel en de traditionele gezangen, hebben ons het “heden” doen herleven waarin voor ons “een Redder is geboren, Christus de Heer” (Lc. 2,11).

Vals soort respect

In onze tijden dragen wij, vooral in Europa, bij aan een soort ‘verdraaiing’ van Kerstmis: uit naam van een vals soort respect dat niet christelijk is en dat vaak verdoezelt dat men het geloof wil marginaliseren, wordt iedere verwijziging naar de geboorte van Jezus rond dit feest weggepoetst. Maar in werkelijkheid is die gebeurtenis het enige ware Kerstmis!

Zonder Jezus is er geen Kerstmis; er is een ander feest, maar geen Kerstmis. En als Hij centraal staat, moet ook alles daaromheen, de lichtjes, de geluiden, de verschillende lokale gebruiken inclusief de traditionele gerechten, bijdragen aan het creëren van een feestelijke sfeer, maar met Jezus in het centrum. Als we Hem weghalen, gaat het licht uit en wordt alles nep, schone schijn.

Het duister verkiezen boven het licht

Door de verkondiging van de Kerk worden wij, als herders van het Evangelie (vlg. Lc. 2,9), begeleid om het ware licht te zoeken en te vinden: dat van Jezus die, door mens onder ons te worden, zich op een verrassende manier laat zien: Hij wordt geboren uit een arm onbekend meisje, dat Hem het leven geeft in een stal, enkel met behulp van haar man… De wereld heeft nergens weet van, maar in de hemel jubelen de engelen die het weten!

En op deze manier presenteert de Zoon van God zich ook vandaag de dag aan ons: als het geschenk van God aan de mensheid die opgaat in het donker en in de lusteloosheid van de slaap (vlg. Jes. 9,1). En ook vandaag de dag dragen we nog altijd bij aan het feit dat de mensheid vaak het duister verkiest, omdat die weet dat het licht alle daden en gedachten zou onthullen die ons zouden doen blozen of aan ons geweten zouden knagen. Daarom verkiest de mensheid in het duister te blijven en de eigen slechte gewoontes met rust te laten. 

Een geschenk voor de ander

We mogen ons dan afvragen wat het betekent om het geschenk van God, dat Jezus is, te ontvangen. Zoas Hij ons zelf geleerd heeft met zijn leven, betekent het dagelijks een gratis gave worden voor de mensen die je op je eigen pad ontmoet. Daarom wisselen we met Kerstmis cadeautjes uit.

Jezus is voor ons het ware geschenk, en net zoals Hij willen we een geschenk zijn voor de ander. En aangezien we geschenken willen zijn voor de ander, geven we elkaar cadeautjes, als teken, als signaal van die houding die Jezus ons leert: Hij, gezonden door de Vader, is een geschenk geweest voor ons, en wij zijn een geschenk voor de ander. 

Gods grootste daad van liefde

De apostel Paulus biedt ons de sleutel van een synthethische lezing, wanneer hij schrijft – deze passage van Paulus is prachtig –: “De genade van God, bron van heil voor alle mensen, is op aarde verschenen. Zij leert ons goddeloosheid en wereldse begeerten te verzaken en bezonnen, rechtvaardig en vroom te leven in deze tijd” (Tt. 2,11-12).

De genade van God “is verschenen” in Jezus, het gezicht van God, die Maria ter wereld heeft gebracht zoals elk kind in deze wereld, maar die niet “van de aarde” is gekomen, maar “uit de hemel” , van God. Op deze manier, met de menswording van zijn Zoon, heeft God voor ons de weg geopend naar het nieuwe leven dat niet is gebaseerd op egoïsme, maar op de liefde. De geboorte van Jezus is de grootste daad van liefde van onze hemelse Vader.

Een blijvende vriendschap

En tot slot een ander belangrijk aspect: in Kerstmis kunnen we zien hoe het verhaal van de mensheid, dat in gang wordt gezet door de machtigen van deze wereld, wordt bezocht door het verhaal van God. En God betrekt hen die verdrongen zijn naar de marges van de samenleving en die de eerste ontvangers zijn van zijn geschenk, namelijk de verlossing die door Jezus wordt gebracht.

Jezus sluit met de kleinen en degenen die veracht worden een vriendschap die blijvend is en die de hoop voedt op een betere toekomst. Deze mensen, vertegenwoordigd in de herders van Bethlehem, “werden omstraald door de glorie des Heren” (Lc. 2,9-12). Zij zijn gemarginaliseerd, ze worden niet graag gezien en worden veracht, en aan hen wordt de blijde boodschap het eerst verkondigd.

Een nieuwe wereld

Met deze mensen, de kleinen en de verachten, sluit Jezus een vriendschap die blijvend is en die de hoop voedt op een betere toekomst. Aan deze mensen, vertegenwoordigd in de herders van Bethlehem, verschijnt een groot licht dat hen rechtstreeks naar Jezus leidt. Met hen wil God, in iedere tijd, een nieuwe wereld opbouwen, een wereld waarin er geen afgewezen, mishandelde en hulpbehoevende mensen meer zijn.

Beste broeders en zusters, laten we in deze dagen ons hoofd en ons hart openen om deze genade te ontvangen. Jezus is Gods geschenk voor ons en als we Hem ontvangen kunnen ook wij dat worden voor de anderen – een godsgeschenk zijn voor de ander – , vooral voor degenen die nooit aandacht en tederheid hebben ervaren.

Er zijn zoveel mensen die in hun leven nog nooit een liefkozing, een daad van liefde, een tedere geste hebben ontvangen… Kerstmis roept ons op om dat te doen. Zo wordt Jezus nog steeds geboren in het leven van ieder van ons en blijft Hij, door ons, een verlossend geschenk voor de kleinen en de gemarginaliseerden. (Vert. SvdB)