Tijdens de algemene audiëntie van 16 januari legde paus Franciscus uit waarom onze relatie met God zou moeten zijn als die van een kind met zijn vader.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

We gaan verder met de catecheses over het Onzevader en vertrekken vandaag vanuit de gedachte dat het gebed, in het Nieuwe Testament, tot de kern wil komen door middel van dat ene woord ‘Abba’, ‘Vader’.

We hebben gehoord wat de apostel Paulus schrijft in zijn Brief aan de Romeinen: “De geest die gij ontvangen hebt, is er niet een van slaafsheid, die u opnieuw vrees zou aanjagen. Gij hebt een geest van kindschap ontvangen, die ons doet uitroepen: Abba, Vader!” (Rom. 8,15). En tegen de Galaten zegt Paulus: “En het bewijs dat ge zonen zijt: Hij heeft de Geest van zijn Zoon in ons hart gezonden, die roept: Abba, Vader!” (Gal. 4,6).

Radicaal gebed

Twee keer dezelfde kreet waarin al het nieuwe van het Evangelie samenkomt. Nadat ze Jezus hebben leren kennen en zijn prediking hebben gehoord, zien de christenen God niet langer als een tiran die ze moeten vrezen. Ze zijn niet meer bang voor Hem, maar voelen in hun hart het vertrouwen in Hem opbloeien: ze kunnen met hun Schepper praten door Hem ‘Vader’ te noemen. Die term is zo belangrijk voor de christenen dat die vaak in de originele vorm wordt weergegeven: ‘Abba’.

Het komt zelden voor dat een Aramese uitdrukking in het Nieuwe Testament niet in het Grieks wordt vertaald. We moeten bedenken dat in dit Aramese woord de stem van Jezus zelf, als het ware, is vastgelegd: ze hebben het taalgebruik van Jezus gerespecteerd. In de eerste woorden van het Onzevader vinden we direct de nieuwe radicaliteit van het christelijk gebed.

Papa in plaats van Onze Vader

Het gaat er niet om enkel een symbool te gebruiken – in dit geval de figuur van de vader – en dat te verbinden aan het mysterie van God; het gaat er juist om dat we, om zo te zeggen, heel Jezus’ wereld in ons hart uitstorten. Als we dat doen, kunnen we oprecht het Onzevader bidden. ‘Abba’ zeggen is iets wat veel intiemer en emotioneler is dan God eenvoudigweg ‘Vader’ noemen. Daarom is wel eens voorgesteld om dat Aramese woord ‘Abba’ te vertalen met ‘Papa’. ‘Papa’ in plaats van ‘Onze Vader’.

Wij blijven ‘Onze Vader’ zeggen, maar wij worden uitgenodigd om in ons hart ‘Papa’ te zeggen, om een relatie te hebben met God, zoals een kind met zijn vader, die hem papa noemt. Deze uitdrukking roept affectie en warmte op, iets dat ons terugbrengt naar onze kindertijd: het beeld van een kind dat zich volledig nestelt in de omhelzing van een vader die oneindige liefde voor hem voelt. Daarom, beste broeders en zusters, moeten we ertoe komen het hart van een kind te bezitten. Niet slechts een gewoon hart: dan kun je niet goed bidden. Een hart als een kind in de armen van zijn vader, van zijn papa.

‘Kent U geen haat?’

Zonder twijfel zijn het de Evangeliën die ons de betekenis van dit woord beter doen begrijpen. Wat betekent dit woord voor Jezus? Het ‘Onzevader’ krijgt betekenis en kleur wanneer we het leren bidden na het lezen van bijvoorbeeld de gelijkenis van de barmhartige vader in het vijftiende hoofdstuk van Lucas (vlg. Lc. 15,11-32).

Laten we ons eens voorstellen dat de verloren zoon dit gebed uitspreekt na de omhelzing van zijn vader, die zo lang op hem gewacht had, een vader die de beledigende woorden die hij hem had gezegd was vergeten, een vader die hem nu simpelweg laat weten hoezeer hij hem heeft gemist. Dan ontdekken we hoe deze woorden tot leven komen en aan kracht winnen. En dan vragen we ons af: Is het mogelijk dat U, God, enkel liefde kent? Kent U geen haat? Nee, zou God antwoorden, ik ken enkel liefde. Waar in U is de wraak, de zucht naar gerechtigheid, de woede om uw eer die is geschaad? En God zou antwoorden: ik ken enkel liefde.

De vader uit de gelijkenis herbergt in zijn doen en laten iets wat erg doet denken aan de ziel van een moeder. Het zijn vooral de moeders die hun kinderen vergeven, die hen beschermen, die hun empathie voor hen niet verliezen, die hen blijven liefhebben, ook als ze dat niet meer zouden verdienen.

God zoekt je

Het is genoeg om dit ene woord – Abba – uit te spreken om te komen tot een christelijk gebed. De apostel Paulus volgt in zijn brieven deze weg, en dat kan ook niet anders, want het is de weg die Jezus leert: in deze uitdrukking ligt een kracht besloten die de rest van het gebed op gang brengt.

God zoekt je, ook al zoek jij Hem zelf niet. God houdt van je, ook al ben jij Hem vergeten. God ziet iets moois in jou, ook al denk jij dat je al je talenten te grabbel hebt gegooid. God is niet alleen een vader; Hij is als een moeder die nooit ophoudt van haar kind te houden. Het is een altijddurende ‘draagtijd’, die verder gaat dan de negen maanden van fysieke zwangerschap: het is een draagtijd die een oneindige stroom van liefde tot stand brengt.

Voor een christen is bidden simpelweg ‘Abba’ zeggen, ‘Papa’ of ‘Vader’, maar wel met het vertrouwen van een kind.

‘Ik heb je nooit uit het oog verloren’

Het kan zijn dat het ook ons overkomt dat we ver verwijderd raken van God, zoals dat gebeurde met de verloren zoon; of dat we vervallen in een eenzaamheid waardoor we ons verloren voelen in de wereld; of dat we de fout in gaan en verlamd raken door schuldgevoel. Op die moeilijke momenten kunnen we de kracht vinden om te bidden door te beginnen met het woord ‘Vader’, maar wel met een kinderlijke tederheid: ‘Abba’, ‘Papa’. Hij zal zich voor ons niet verborgen houden.

Bedenk je goed: misschien zit er in iemand iets slechts, dingen die hij niet weet op te lossen, veel verbittering om iets wat hij gedaan heeft… Hij zal zich niet verborgen houden. Hij zal zich niet in de stilte opsluiten. Zeg ‘Vader’ tegen Hem en Hij zal je antwoorden. Jij hebt een vader. “Maar ik ben een misdadiger…” Toch heb je een vader die van je houdt! Zeg ‘Vader’ tegen Hem, begin zo te bidden, en in de stilte zal Hij je zeggen dat Hij je nooit uit het oog heeft verloren. “Maar Vader, ik heb dit of dat gedaan…” – “Ik heb je nooit uit het oog verloren, Ik heb alles gezien. Toch ben Ik altijd dicht bij je gebleven, trouw in mijn liefde voor jou.” Dat zal zijn antwoord zijn. Vergeet nooit om ‘Vader’ te zeggen. Bedankt. (Vert. SK)