“We kunnen alleen nog zonder vreugde over onze zeden denken”, citeert Alexei Krups literatuurwetenschapper Lionel Trilling. En in termen van data, kunnen we toe- voegen aan dit citaat uit de mond van de romanfiguur Krups. Want dataficering is het grote maatschappelijke thema van Maxim Februari’s roman Klont, waarvan Krups verteller en hoofdpersoon is.
Krups is een sympathieke charlatan, een intellectuele superster van het type dat tegenwoordig wel thought leader genoemd wordt, iemand die mensen in eenvoudige soundbites vertelt wat ze moeten denken. Krups’ slogan is dat de wereld wordt bedreigd door wat hij “de klont” noemt, een metaforisch brok losgeslagen algoritmen dat zelfstandig handelingen uitvoert en daardoor bijvoorbeeld financiële markten kan ruïneren.
Het gaat nog verder: eigenlijk komt de klont neer op de dataficering van alles. “Dataficering: de vertaling van de werkelijkheid in data. Je neemt een persoon en vertaalt die in persoonsgegevens. Je neemt een patiënt en vertaalt die in patiëntgegevens. (…) Uiteindelijk reduceer je de hele werkelijkheid tot gegevens over die werkelijkheid.”
Maxim Februari luidt de alarmbel over de dataficering van de werkelijkheid, de digitalisering van het hele leven waardoor we niet alleen kwetsbaar zijn voor kwaadwillenden maar ons hele doen en laten in feite overleveren aan algoritmen, dat wil zeggen aan computerprogramma’s. Klont vormt daarmee een interessante tegenstem tegen Yuval Noah Hariri’s juichende apologie van de digitalisering Homo deus die vorig jaar in KN werd besproken.
Februari heeft echter geen essay geschreven, maar een roman. Zijn werk toont het ongelijk van Trilling: juist de roman is de bevoorrechte plaats om over de aard en de complexiteit van onze zeden na te denken. Klont heeft daarom niet zomaar een boodschap. Het is niet een roman à these die met de samenvatting van die stelling uitgeput is.
Dat komt niet in de laatste plaats door de personages die Klont bevolken. Het boek heeft twee hoofdpersonen, Alexei Krups en prof. dr. Bodo Klein, een hoge ambtenaar op het ministerie van Veiligheid. Klein zou in een normale thriller de held van het verhaal zijn. Hij is de speurder op zoek naar de waarheid. De wetenschapper die het land moet behoeden. Hij is echter ook een humorloze en nare man die uit minderwaardigheidsgevoel zijn vrouw geestelijk mishandelt en zijn gezin verwaarloost.
Alexei Krups daarentegen pleegt plagiaat, hij profiteert, bedriegt en hopt zonder aanzien des persoons het ene bed in en het andere uit. Maar Krups is een schelm, een sympathieke antiheld die de waarheid spreekt, al heeft hij haar gestolen uit het werk van anderen.
De bekommernissen van de personages van Klont echoën net zo lang na als de vragen die het boek stelt. Maxim Februari heeft bovendien met Klont een roman geschreven waarin de veelvuldig aanwezige humor zowel messcherp als schrijnend is.
Maxim Februari, Klont. Uitg. Prometheus, 270 pp., pb., € 19,99, ISBN 978 90 4463 414 3
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
