Marie-Pauline Jaricot (1799-1862) was een bewust katholieke vrouw. Ze gaf als leek in haar dagen het missionaire aspect van het geloof gestalte, zonder daarvoor altijd begrip te vinden. In Frankrijk en Italië is zij redelijk bekend, ook al liet ze kort voor haar dood veel persoonlijke documenten vernietigen. Zondag wordt zij in Lyon zalig verklaard.

Wie in het Franse Lyon langs de rivier de Saône loopt, ziet dat de oude stad tegen een heuvel omhoog kruipt. Eeuwen lang woonden daar rijke zijdekooplui, die vaak gezinnen als thuiswerkers van zich afhankelijk hadden gemaakt.

Wereldwijde vereniging

Uit dat burgermilieu stamt Marie-Pauline Jaricot, als de jongste van zeven kinderen. Wanneer ze 15 jaar is, verliest ze haar moeder en ervaart zelf dat haar gezondheid heel kwetsbaar is. Dat leidt haar, na een nogal mondaine periode, tot een bekering, waar zij anderen in wil meenemen.

Ze kiest voor de ongehuwde staat zonder enige vorm van kloosterleven. In mei 1822 sticht zij op de Place Bellecour, het centrale plein van de stad, de Vereniging tot Verbreiding van het Geloof, die enkele jaren later van Rome erkenning krijgt en snel wereldomvattend zal worden.

Een leefgemeenschap

L’abbé Würtz, de jonge priester die haar begeleidt, sterft tamelijk onvoorzien. Onder de karig betaalde arbeiders groeit de onrust, maar dat weerhoudt Jaricot er niet van om op de heuvel naast de basiliek van Fourvière een huis te kopen. Het is bestemd voor een leefgemeenschap met jonge vrouwen genaamd Lorette, verwijzend naar het huisje in Italië waar eens Maria zou hebben gewoond. Hun doel: samen bidden en geld inzamelen voor de verbreiding van het katholieke geloof. Een plek die men als museumpje en gebedsplaats vandaag nog kan bezoeken.

Bidden voor de missie

Waarschijnlijk heeft Jaricots sympathie voor haar broer Philéas, die missionaris in het Verre Oosten wilde worden maar in 1830 jong sterft, invloed gehad op de keuzes die zij maakte. Zo groeit een gebedsbeweging, de Levende Rozenkrans, die binnen enkele jaren in Frankrijk en daarbuiten tienduizenden leden telt. In kleine groepen komen mensen bijna dagelijks bijeen om voor de missie te bidden; een regelmatige rondzendbrief geeft ondersteuning en er wordt massaal geld ingezameld.

Zelf bezoekt Jaricot regelmatig arme mensen in de omgeving en zoekt zij naar middelen om behoeftigen hun persoonlijke waardigheid te laten terugvinden, iets wat ze ook aan haar volgelingen voorhoudt. Terwijl ze ernstig ziek is, reist ze naar Mugnano, een nog niet erkende bedevaartplaats in Italië – met relikwieën ter ere van de heilige Filomena – en wordt er onverwacht genezen.

Ze bezoekt de paus en richt, in samenspraak met de bisschop van Nancy, het Missiewerk voor de Kindsheid op, dat eveneens snel internationale erkenning en verbreiding krijgt.

Gebed en missionaire opdracht worden door Pauline systematisch met elkaar verbonden. Ze schrijft een traktaat over de Eucharistie als levensbron en begint in Zuid-Frankrijk een soort investeringsmaatschappij, waar arbeiders werken maar zelf ook mede-eigenaar zijn van het bedrijf.

Maatschappelijke ondergang

Voor dit idealistische en tevens avantgardistische project laat zij zich adviseren door geldbaronnen, die hun eigen belang voorop blijken te stellen. Het project mislukt faliekant, maar omdat Jaricot eerst de kleine investeerders en pas daarna de grote heren schadeloos wil (laten) stellen, wordt die toen moderne onderneming haar maatschappelijke ondergang.

De Kerk blijft ze onvoorwaardelijk trouw, maar ze sterft volledig berooid in armoede en zonder enig sociaal of kerkelijk aanzien. Dankzij haar correspondentie met een kloosteroverste, die haar brieven trouw heeft bewaard, zijn we nu op de hoogte van haar leven en haar spirituele overtuigingen gedurende haar laatste jaren.

‘Martelares van het geld’

Begin 1859, slechts enkele maanden voor diens dood, brengt Jaricot een bezoek aan Jean-Marie Vianney, de beroemde en later heilig verklaarde pastoor in het ten noorden van Lyon gelegen dorpje Ars. Mede door het grote houten kruis dat hij haar geeft, heeft hij haar duidelijk willen maken wat vergankelijkheid is en wat echt blijvende waarde heeft. De dichter Paul Claudel heeft haar vele jaren later getekend als ‘martelares van het geld’.

Het zaligverklaringsproces van Pauline Jaricot, die aan de basis staat van de Pauselijke Missiewerken, liep al jaren; in 1963 heeft paus Johannes XXIII haar de titel eerbiedwaardig verleend. In 2020 erkent paus Franciscus een wonder op haar voorspraak, waarmee de weg naar zaligverklaring open ligt. Komende zondag is het zover.

Het ‘resultaat’ van haar levenswerk – ruim 220 jaar na haar geboorte – heeft Pauline Jaricot nooit gezien. Zij mag evenwel beschouwd worden als iemand die haar tijd ver vooruit was en die begreep dat lekenapostolaat altijd iets te maken heeft met een diep christelijk verantwoordelijkheidsbesef en met consequent “getuigen van de hoop die in ons leeft” (1 Pt. 3,15).