Tederheid en melancholie klinken door in de adventshymne Es ist ein Ros entsprungen. Wat wordt er uitgedrukt in deze eeuwoude tekst?

Het meer dan 500 jaar oude Duitse adventslied Es ist ein Ros entsprungen is niet een lied dat ik vroeger in de kerk zong. Ik had het zelfs nog nooit gehoord totdat indiemuzikant Sufjan Stevens in 2006 zijn cd Songs for Christmas uitbracht.

Op dat album neemt Stevens een diepe duik in oudere, christocentrische hymnen en kerstliederen, rijk aan theologie en poëzie, in tegenstelling tot hedendaagse popsongs over het seizoen. Es ist ein Ros entsprungen behoort tot die verzameling.

Rijk aan symboliek

De hymne verscheen voor het eerst in druk in het Duits in 1599 en wordt meestal gezongen op een eenvoudige harmonische melodie van de 17^e-eeuwse Duitse componist Michael Praetorius. Deze hymne is rijk aan symboliek en theologie.

Een roos is een symbolische verwijzing naar de Maagd Maria. De hymne spreekt over Jezus’ afkomst en de profetieën van Jesaja die de Messias voorspellen, waardoor het de perfecte hymne is om tijdens de Advent te zingen.

Stronk van Isaï

De eerste twee verzen gaan over Maria, de “roos”, die bloeit aan de stam van de boom van Jesse, het symbool voor het geslacht van koning Davids vader Jesse of Isaï, uit wie de Messias zou worden geboren, zoals voorspeld in het boek Jesaja:

“Een twijg ontspruit aan de stronk van Isaï, een telg ontbloeit aan zijn wortel.” (Jes. 11,1)

Oud en Nieuw Testament

De hymne combineert de profetie uit het Oude Testament met de afstamming van Christus in de evangeliën van Matteüs en Lucas:

Er is een roos ontsprongen
uit ene wortelstam;
die, zoals de ouden zongen,
uit Jesse ‘t leven nam

(katholieke vertaling van L. van Hoek, ca. 1930)

In het derde couplet heeft de knop of roos, Maria, Christus gebaard, ook voorgesteld als een kleine bloem, die “mens is maar ook God”, ons redt van zonde en dood, en “elke last verlicht”.

Eenvoudige melodie

Dit rustige liedje heeft een zekere tederheid. De eenvoudige aard van de melodie leent zich voor contemplatie en dat gevoel van wachten in afwachting dat hoort bij Advent.

Als ik het zing, stel ik me voor dat ik wacht zoals Israël generaties lang, verlangend naar verlichting van hun lijden. Ik wacht zoals Maria, 9 maanden lang, wetende dat zij de verlosser van de wereld in haar schoot hield.

Wachten zoals de discipelen deden, kijkend naar de hemel waar Jezus opsteeg, zich afvragend wanneer hij zou terugkeren. En zoals wij nu wachten op zijn aanwezigheid om licht te brengen in donkere plaatsen.

Wij bidden u van harte
om ‘t Kind dat op u loech,
om deez’ lief bloemkes smarten,
die het voor ons verdroeg:
wil ons toch hulpe zijn,
dat wij U mogen maken
een woning fraai en fijn.

Er zit een melancholie in deze hymne. De spanning die we elke advent voelen als we wachten op de geboorte van een kind, om vervolgens voor ons te sterven. Elke Kerstmis wijst naar Goede Vrijdag, maar uiteindelijk naar Pasen – wanneer Christus ons zal redden van zonde en dood.

We wachten in hoop.