Tijdens de algemene audiëntie van 23 juni legde paus Franciscus hoe christelijke gemeenschappen ook nu nog het gevaar lopen te worden weggeleid van Jezus’ boodschap en wat daartegen te doen.
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
Na de lange reeks over het gebed, beginnen we vandaag met een nieuwe reeks catecheses. Ik hoop dat we er met die reeks over het gebed in geslaagd zijn een beetje beter te bidden en een beetje meer te bidden.
Vandaag wil ik graag reflecteren op een aantal thema’s die de apostel Paulus bespreekt in zijn Brief aan de Galaten. Dat is een heel belangrijke brief, ik zou zelfs zeggen een brief van doorslaggevend belang; niet alleen om Paulus beter te leren kennen, maar vooral om stil te staan bij een aantal onderwerpen die hij uitdiept en waardoor hij de schoonheid van het Evangelie laat zien.
In deze brief verwijst Paulus meermaals naar zijn eigen levensverhaal, waardoor wij meer te weten kunnen komen over zijn bekering en over zijn beslissing om zijn leven ten dienste te stellen van Jezus Christus.
Hij bespreekt namelijk een aantal onderwerpen die heel belangrijk zijn voor het geloof, zoals vrijheid, genade en de manier om christelijk te leven. Die onderwerpen zijn uitermate actueel, omdat die raken aan veel aspecten van het huidige leven van de Kerk. Dit is een erg actuele brief, een die geschreven lijkt voor onze tijden.
Het eerste dat naar boven komt uit deze brief is de grote mate van evangelisatie die door Paulus is bewerkstelligd. Minsten twee maal had hij de gemeenschap in Galatië bezocht op zijn missiereizen. Paulus richt zich tot de christenen in dit gebied. We weten niet precies naar welke geografische zone hij verwijst, noch kunnen we met zekerheid stellen op welke datum hij deze brief schreef.
We weten dat de Galaten een oude Keltische stam waren die, na tal van omzwervingen, waren neergestreken in de uitgestrekte regio Anatolië, waarvan Ancyra de hoofdstad was. Dat is het huidige Ankara, de hoofdstad van Turkije.
Paulus schrijft enkel dat hij door ziekte gedwongen werd om in die regio te stoppen (vgl. Gal. 4,13). De evangelist Lucas geeft in de Handelingen van de Apostelen echter een meer spirituele reden. Hij zegt: “Daarna trokken ze door Frygië en de landstreek Galatië, omdat zij door de heilige Geest ervan weerhouden waren het woord te verkondigen in Asia” (16,6).
Die twee feiten spreken elkaar niet tegen: die wijzen er juist op dat de weg van de evangelisatie niet altijd van onze eigen wil en onze eigen plannen afhangt, maar vereist dat we beschikbaar zijn om ons te laten vormen en om andere onvoorziene wegen te volgen.
Er is hier onder ons een familie die me zojuist heeft begroet. Ze zeiden me dat ze Lets moeten leren, en nog een andere taal, omdat ze als missionaris naar die streken worden gezonden. Ook nu nog leidt de Geest talloze missionarissen weg uit hun vaderland om op missie te gaan naar een ander land.
“De weg van de evangelisatie hangt niet af van onze eigen plannen”Tweet dit!
Wat we dus zien is dat Paulus er door zijn onvermoeibaar werken in geslaagd was om verschillende kleine gemeenschappen te stichten, verspreid over de regio Galatië. Wanneer Paulus in een stad of een regio aankwam, ging hij niet meteen een grote kathedraal bouwen. Nee, hij stichtte kleine gemeenschappen, die het gist vormen van onze huidige christelijke cultuur.
Hij begon met het stichten van kleine gemeenschappen. En die gemeenschappen groeiden en groeiden en gingen verder. Ook vandaag de dag nog is dat de pastorale wijze waarop in elke missionaire regio te werk wordt gegaan.
Ik ontving vorige week een brief van een missionaris in Papoea-Nieuw-Guinea. Hij schreef me dat hij het Evangelie verkondigt in het oerwoud, waar de mensen niet eens weten wie Jezus Christus is. Wat mooi! Ze beginnen met het stichten van kleine gemeenschappen. Ook vandaag nog is dat de evangeliserende methode in navolging van de eerste evangelisatie.
Wat belangrijk is op te merken, is Paulus’ pastorale zorg, die vol vuur is. Nadat hij deze Kerken gesticht heeft, wordt hij zich bewust van een groot gevaar dat ze lopen nu ze groeien in geloof (de herder is als een vader of moeder die onmiddellijk doorheeft welke gevaren de kinderen lopen). De Kerken groeien en de gevaren doemen op. Zoals iemand ooit zei: “De gieren komen om de gemeenschap af te slachten.”
Er waren namelijk christenen uit het Jodendom geïnfiltreerd en deze mensen begonnen heel sluw gedachten rond te strooien die in strijd waren met de leer van Paulus en spraken zelfs kwaad over hem. Ze begonnen met de doctrine van ‘dit wel, dat niet’ en beschimpten vervolgens de apostel. Dat is zoals het altijd gaat: de autoriteit van de apostel aanvallen.
Zoals we zien is het een heel oude gewoonte om je bij bepaalde gelegenheden voor te doen als de enige bezitters van de waarheid, de zuiveren, en het werk van anderen, zelfs met laster, omlaag te halen.
Die tegenstanders van Paulus beweerden dat ook de heidenen besneden moesten worden en volgens de wet van Mozes moesten leven. Ze keerden terug naar de oude geloofsvormen, de dingen die door het Evangelie verworpen waren. De Galaten moesten hun culturele identiteit dus opgeven om zich te onderwerpen aan de normen, voorschriften en gebruiken van de Joden.
En dat niet alleen. Die tegenstanders beweerden dat Paulus geen echte apostel was en dus geen enkele autoriteit bezat om het Evangelie te verkondigen. En dat zien we heel vaak. Denk maar aan een christelijke gemeenschap of bisdom: er gaan verhalen de ronde doen en dan wordt de pastoor of de bisschop in diskrediet gebracht.
Dat is de weg van het kwaad, van die mensen die verdeeldheid zaaien en niet weten op te bouwen. In de brief aan de Galaten zien we dat gebeuren.
De Galaten bevonden zich in een crisissituatie. Wat moesten ze doen? Moesten ze luisteren en navolgen wat Paulus hun had verkondigd, of moesten ze die nieuwe predikers gelijk geven die hem beschuldigden? Je kunt je de onzekerheid voorstellen die in hun harten rondging.
Dat ze Jezus hadden leren kennen en waren gaan geloven in het verlossende werk dat door zijn dood en verrijzenis gerealiseerd was, was voor hen werkelijk het begin van een nieuw leven, van een vrij leven.
“Een herder is als een ouder die direct doorheeft welk gevaar de kinderen lopen”Tweet dit!
Ze hadden een weg afgelegd waardoor ze eindelijk vrij waren geworden, ondanks dat hun geschiedenis doordesemd was met allerlei vormen van gewelddadige slavernij, niet in het minst die waardoor ze onderworpen waren aan de Romeinse keizer.
Daarom voelden ze zich door de kritiek van de nieuwe predikers verloren en onzeker over hoe ze zich moesten gedragen: “Wie heeft er nu gelijk? Die Paulus, of deze mensen die ons andere dingen komen leren? Wie moeten we gelijk geven?” Kortom: de inzet was echt heel groot!
Die situatie is niet heel anders dan de ervaring die verschillende christenen vandaag de dag hebben. Ook nu zijn er namelijk predikers die, vooral via de nieuwe communicatiemiddelen, gemeenschappen opschudden.
Ze presenteren zich niet in de eerste plaats om het Evangelie van God te verkondigen die de mens liefheeft in de gekruisigde en verrezen Jezus, maar om als echte “verdedigers van de waarheid” – zoals ze worden genoemd – te benadrukken wat de beste manier is om christen te zijn.
Deze mensen benadrukken heel sterk dat het ware christendom het type christendom is dat zij volgen, vaak verbonden aan bepaalde vormen uit het verleden, en dat de oplossing voor alle huidige crises ligt in de terugkeer naar het verleden om het ware geloof niet te verliezen.
Kortom, net als toen, is er vandaag de dag de verleiding om je te verschuilen achter bepaalde zekerheden uit vroegere tradities.
Hoe kunnen we dit soort mensen herkennen? Een van de manieren op deze weg voorwaarts is rigiditeit. Geconfronteerd met de verkondiging van het Evangelie dat ons vrij en blij maakt, zijn deze mensen rigide. Er is altijd die starheid: je moet dit, je moet dat….Starheid hoort bij die mensen.
De leer van de apostel Paulus in de brief aan de Galaten volgen zal ons doen begrijpen welke weg we moeten gaan. De door hem aangegeven weg is de bevrijdende en steeds nieuwe weg van de gekruisigde en verrezen Jezus.
Dat is de weg van de verkondiging, die wordt gerealiseerd door nederigheid en broederschap – de nieuwe predikers weten niet wat nederigheid is, wat broederschap is. Het is de weg van mild en gehoorzaam vertrouwen – de nieuwe predikers kennen geen zachtmoedigheid of gehoorzaamheid.
En deze zachtmoedige en gehoorzame weg gaat verder in de zekerheid dat de Heilige Geest in elk tijdperk van de Kerk werkzaam is. Uiteindelijk brengt het geloof in de Heilige Geest die aanwezig is in de Kerk ons vooruit en zal ons redden. (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.