Waar is een gelovige aan gehouden als het gaat om volgzaamheid aan het leergezag? Daaraan heeft priester Chad Ripperger dit korte boekje gewijd.
Vanzelfsprekend is een katholiek gebonden aan pauselijke uitspraken die gedaan worden met een beroep op de onfeilbaarheid. Die komen echter bijna niet voor. Maar ook ‘feilbare’ uitspraken hebben bindende kracht, aldus Ripperger, zij het dat je daarin enig onderscheid mag maken.
Het zal duidelijk zijn dat terloopse uitspraken van paus Franciscus (of enig andere prelaat) tijdens persconferenties, interviews en dergelijke een andere status hebben dan wanneer hij nadrukkelijk als leergezag optreedt, zoals in een apostolische exhortatie als Amoris Laetitia, die echter weer een lagere status heeft dan een encycliek.
Afijn, de meeste gevormde katholieken zullen dit wel weten of aanvoelen. De vraag die velen nu bezighoudt, is wat je moet doen als er in de hiërarchie duidelijke geschillen van mening ontstaan, zoals we die op de gezinssynodes en rond Amoris Laetitia zien.
Staat het dan de gelovige vrij er zelf maar wat van te vinden? Nee, zegt Ripperger. Wel moet de gelovige zich afvragen wat de kwestie precies is en hoe die in de traditie past. De eerste taak van de gelovige is echter volgens Sint-Thomas Aquino zijn eigen geloof te bewaren. Daarbij hoort geen aanstoot te nemen aan de verdeeldheid.
Interessant is het thomistisch onderscheid tussen synesis en gnome. Het eerste is het onderscheidingsvermogen op basis van de gewone wet (bijvoorbeeld dat je niet mag stelen, kwaadspreken enz.), het tweede het vermogen juist te handelen in buitengewone omstandigheden wanneer de gewone wet niet zomaar van toepassing is.
Enige gnome is voor de gewone gelovige momenteel geen overbodige luxe. Mgr. Athanasius Schneider zei in gesprek met The Catholic Herald zelfs te vrezen dat zo’n groot deel van de Kerk met de huidige ideeën van de wereld zou kunnen meegaan, dat “men zich kan indenken dat katholieken die trouw blijven aan de onveranderlijke katholieke waarheid enig tijd vervolgd of gediscrimineerd worden, zelfs door toedoen van hen die de macht hebben in de uitwendige structuren van de Kerk”.
Ripperger behandelt hoe een gelovige zich moet opstellen als een “bisschop of zelfs een paus” tegen het overgeleverde geloof spreekt. Ook dan geldt: de paus blijft de paus, zelfs als hij fout zou zitten. Petrus moest van zijn dwaling terugkomen, net zoals Johannes XXII. De ketterij van paus Honorius werd door latere pausen rechtgezet.
We moeten voor paus en hiërarchie bidden, juist als sommigen van hen dwalen. Voor de gelovige kan dit slechts aanleiding zijn voor boete en zelfonderzoek in hoeverre hij zelf aan de situatie bijgedragen heeft.
Fr. Chad Ripperger, Magisterial Authority, Sensus Traditionis Press 2014, 58 pp., pb., € 11,99, ISBN 978 15 0302 242 3
