<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Paus Franciscus

‘Ouderen moeten de profeten zijn voor de jongere generaties’

KN Redactie 16 maart 2022
image
Archieffoto: CNS Photo - Paul Haring

Tijdens de algemene audiëntie van 16 maart legde paus Franciscus uit wat het nut is van de ouderdom.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

In de symbolische taal die destijds gebruikelijk was, vertelt de Bijbel ons iets opvallends: God was zo verbitterd over de wijdverbreide slechtheid van de mensen, die normaal was geworden, dat Hij dacht dat Hij een fout had gemaakt door de mensheid scheppen en die besloot uit te roeien.

Het was een radicale oplossing. Het zou zelfs een paradoxale barmhartige wending kunnen krijgen: geen mensen meer, geen geschiedenis, geen oordeel, geen veroordeling. En vele voorbestemde slachtoffers van corruptie, geweld en onrechtvaardigheid zouden voor altijd gespaard blijven.

Zou het beter zijn als we niet geboren waren?

Overweldigd door een gevoel van machteloosheid tegenover het kwaad of gedemoraliseerd door ‘onheilsprofeten, denken we allemaal toch wel eens dat het beter zou zijn geweest als we niet geboren waren?

Moeten wij waarde hechten aan recente theorieën die de menselijke soort aanwijzen als de evolutionaire aantasting van het leven op onze planeet? Is het menselijk leven enkel negatief? Nee.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Eeuwige jeugd versus de finale catastrofe

We staan onder druk, blootgesteld als we worden aan tegengestelde spanningen die ons verwarren. Enerzijds is er het optimisme van de eeuwige jeugd, aangewakkerd door de buitengewone vooruitgang van de technologie, die een toekomst schetst vol machines die efficiënter en intelligenter zijn dan wij, die onze kwalen zullen genezen en de beste oplossingen zullen bedenken zodat we niet zullen sterven: de wereld van de robot.

Anderzijds lijkt onze verbeelding steeds meer gericht op het idee van een finale catastrofe die ons zal doen uitsterven. Zoiets als een atoomoorlog. De ‘dag erna’ – als er nog dagen en mensen over zijn – zullen we van voren af aan moeten beginnen. Alles vernietigen om weer bij nul te beginnen.

Verderf en zondvloed

Ik wil het onderwerp vooruitgang niet triviaal maken, natuurlijk. Maar het lijkt erop dat het symbool van de zondvloed terrein wint in ons onderbewustzijn. De huidige pandemie legt immers een niet te verwaarlozen hypotheek op onze zorgeloze voorstelling van dingen die er toe doen in het leven.

Wanneer het leven op aarde gered moet worden van verderf en zondvloed, vertrouwt God in het bijbelverhaal die taak toe aan de trouwe oudste van allen, de “rechtvaardige” Noach. Ik vraag me af: gaat ouderdom de wereld redden? In welke zin? En hoe zal ouderdom de wereld redden? En wat gloort er aan de horizon? Leven na de dood of alleen overleven tot de zondvloed?

“Gaat ouderdom de wereld redden?”

Jezus woorden, die “de dagen van Noach” in herinnering brengen, helpen ons de betekenis te verdiepen van de bijbeltekst die wij gehoord hebben. Jezus zegt over het einde der tijden: “En zoals het was in de dagen van Noach, zo zal het ook zijn in de dagen van de Mensenzoon. Zij aten en dronken, huwden en werden ten huwelijk gegeven tot op de dag waarop Noach de ark binnenging en de zondvloed kwam, die allen verdelgde” (Lc. 17,26-27).

Eten, drinken en trouwen lijken in feite hele normale dingen en geen voorbeelden van corruptie te zijn. Waar zou de corruptie in zitten? Maar Jezus benadrukt dat wanneer de mens zich beperkt tot het genieten van het leven, hij corruptie niet meer kan waarnemen, waardoor zijn waardigheid verzwakt en de zin van het leven vergiftigd wordt.

Alles heeft een prijs

Als je corruptie niet meer kunt waarnemen en corruptie een normaal iets wordt, dan heeft alles een prijs, alles! Alles wordt gekocht en verkocht: meningen, gerechtigheid… Dat is gebruikelijk in het bedrijfsleven en in vele andere vakgebieden. Mensen leven vrolijk door te midden van corruptie, alsof het deel uitmaakt van het normale menselijk welzijn.

Als iemand ergens mee bezig is en het gaat langzaam, het proces loopt traag, hoor je iemand vaak zeggen: ‘geef me eens een tip, dan gaat het wat sneller.’ Zo vaak. ‘Geef me iets en ik kom sneller vooruit.’ Dat kennen we allemaal heel goed.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Gebrek aan liefde en gerechtigheid

De wereld van corruptie schijnt deel uit te maken van het menszijn en dat is een slechte zaak. Vanmorgen sprak ik met een man die mij over dit probleem in zijn land vertelde. De aardse zaken worden geconsumeerd en er wordt van genoten zonder zorg voor de geestelijke kwaliteit van het leven, zonder zorg voor het gemeenschappelijk huis.

Alles en iedereen wordt uitgebuit, zonder zich te bekommeren om de ontmoediging waarvan velen het slachtoffer zijn, of om het kwaad dat de gemeenschap vergiftigt. Zolang het gewone leven gevuld kan worden met ‘welzijn’, willen wij niet nadenken over het gebrek aan liefde en gerechtigheid die ermee samengaan.

‘Met mij gaat het toch goed?’

“Maar het gaat toch goed met mij? Waarom moet ik nadenken over problemen, oorlogen, menselijk leed, armoede en kwaad? Nee, met mij gaat het goed. Ik geef niets om anderen.” Dat is de onbewuste gedachte die ons ertoe brengt in een staat van corruptie te leven.

Ik vraag me af: kan corruptie de normale gang van zaken worden? Broeders en zusters, helaas wel. Je kunt de lucht van corruptie inademen, zoals je zuurstof inademt. ‘Het is normaal. Als je wilt dat ik dit snel regel, wat ga je me er dan voor geven?’.

Goddeloze zorgeloosheid

Het is normaal, maar het is slecht, het is niet goed! Waar leidt het toe? Naar één ding: zorgeloosheid die omslaat in enkel de zorg voor zichzelf. Het opent de deur naar de corruptie die ieders leven overspoelt. Corruptie maakt gretig gebruik van de goddeloze zorgeloosheid.

Wanneer iemand tevreden is met wat dan ook en zich niet bekommert om anderen, verzwakt deze zorgeloze houding onze afweer, stompt zij ons geweten af en maakt zij ons, onbewust, medeplichtig. Omdat corruptie nooit op zichzelf staat: iemand heeft altijd medeplichtigen. En corruptie verspreidt zich altijd, breidt zich uit.

“De wijsheid van ouderen is vandaag de dag nodig”

De ouderdom is bij uitstek de fase waarin je het bedrog doorziet van de normalisering van een leven dat geobsedeerd is door genot en innerlijk hol is: een leven zonder na te denken, zonder opoffering, zonder verinnerlijking, zonder schoonheid, zonder waarheid, zonder gerechtigheid, zonder liefde: allemaal corrupt.

De bijzondere gevoeligheid die wij ouderen bezitten voor de zorg, de liefde en de gedachten die ons menselijk maken, zou opnieuw een roeping van velen moeten worden. En de ouderen zullen uit liefde kiezen voor de nieuwe generaties. Wij zullen degenen zijn die alarm slaan en waarschuwen: “Pas op, dit is corrupt, dit brengt je niets.”

Profetische woorden

De wijsheid van oude mensen is vandaag de dag nodig om corruptie te bestrijden. De nieuwe generaties wachten op een profetisch woord van ons, oude mannen en vrouwen, een woord dat deuren opent naar nieuwe perspectieven buiten deze zorgeloze wereld van corruptie, van de normaliteit van corruptie.

God koos de ouderdom uit voor dit zo menselijke en humaniserende charisma. Wat is het nut van mijn ouderdom? Dat kan ieder van ons oude mensen zich wel eens afvragen. Dit is het nut ervan: een profeet te zijn als het gaat om corruptie en anderen te waarschuwen: “Stop, ik heb die weg genomen en die leidt nergens toe. Ik kan je dat uit eigen ervaring vertellen.”

Wij ouderen moeten de profeten zijn tegen de corruptie, zoals Noach dat was in zijn tijd, omdat hij de enige was die God vertrouwde. Ik vraag jullie allemaal, en ook aan mezelf: staat mijn hart ervoor open een profeet te zijn tegen de hedendaagse corruptie?

https://www.kn.nl/abonnementen/

Vruchtbare ouderdom

Het is vreselijk wanneer je als oudere niet volwassen bent geworden en je oud wordt met dezelfde verdorven gewoonten als de jongeren. Denk maar aan het bijbelverhaal over Susanna’s rechters: zij zijn het voorbeeld van verdorven ouderen. Op die manier zouden wij op hoge leeftijd niet in staat zijn om profeten te zijn voor de jongere generaties.

Noach is het voorbeeld van de vruchtbare ouderdom: hij is niet corrupt, maar vruchtbaar. Noach preekt niet, klaagt niet, beschuldigt niet, maar zorgt voor de toekomst van de generatie die in gevaar is. Wij ouderen moeten zorgen voor de jongeren, de kinderen die in gevaar zijn.

Wijs worden

Noach bouwde de gastvrije ark en bracht mensen en dieren aan boord. Door zorg te dragen voor het leven, in al zijn vormen, vervulde Noach Gods gebod door het tedere en edelmoedige gebaar van de schepping te herhalen, dat in werkelijkheid de gedachte zelf is die Gods gebod inspireert: een nieuwe zegen, een nieuwe schepping (vgl. Gen. 8, 15-9, 17).

Noachs roeping blijft altijd relevant. De heilige aartsvader moet nog steeds voor ons bemiddelen. En wij, vrouwen en mannen van een zekere leeftijd – om het woord oud niet te gebruiken, want sommigen nemen aanstoot aan dat woord – laten wij niet vergeten dat wij de mogelijkheid hebben om wijs te worden, om tegen anderen te zeggen: “Kijk, deze corrupte weg leidt nergens toe.” Wij moeten zijn als de goede wijn die op het einde, wanneer hij oud is, een goede boodschap brengt en geen slechte.

Verantwoordelijkheid van de ouderen

Ik doe vandaag een oproep aan alle mensen van een zekere leeftijd, om het woord oud niet te gebruiken. Pas op: u hebt de verantwoordelijkheid om de menselijke corruptie aan de kaak te stellen in deze wereld, de manier van leven waarbij alles relatief, alles betrekkelijk en alles geoorloofd is.

Laten we daarmee aan de slag gaan. De wereld heeft het nodig, de wereld heeft sterke jongeren nodig die voortgaan en wijze ouderen. Laten we de Heer vragen om de genade van de wijsheid. (Vertaling Susanne Kurstjens)

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.