Tijdens de algemene audiëntie van 30 november legde paus Franciscus uit waarom een dagelijks gewetensonderzoek belangrijk is om op de weg van het goede te blijven.

Bij het zoeken naar het ware goed kun je enkele criteria vinden in de Geestelijke Oefeningen van St.- Ignatius van Loyola: “Als alles in iemands gedachten goed is, het begin, het midden en het einde, en als alles gericht is op het goede, dan is dat een teken van de goede engel.”

Anderzijds kan het zijn dat in je gedachten iets kwaads voorbij komt of iets dat je afleidt… Dat is een duidelijk teken dat die gedachten van de boze geest afkomstig zijn.

Bidden om aan je taken te ontsnappen

Maar wat betekent op het goede gericht zijn? Het komt bijvoorbeeld bij me op om te bidden, en ik merk dat dit gepaard gaat met genegenheid jegens de Heer en de naaste; het nodigt uit tot daden van vrijgevigheid, van naastenliefde.

Anderzijds kan het gebeuren dat die gedachte om te bidden bij me opkomt om een taak die mij is toevertrouwd te vermijden: telkens als ik de afwas moet doen of het huis moet schoonmaken, krijg ik een grote drang om te gaan bidden! Maar het gebed is geen ontsnapping aan je taken, integendeel, het is een hulp om het goede te bereiken waartoe wij geroepen zijn, hier en nu.

Leiden onze gedachten naar God?

Dan het midden, dat wat volgt op een eerste gedachte. Je moet voorkomen dat het hart wordt aangetast door de boze geest. Als ik begin te bidden en, zoals de farizeeër (vgl. Lc. 18,9-14), de neiging heb mijzelf op te hemelen en anderen te verachten, dan zijn dat tekenen dat de boze geest die gedachte als sleutel heeft gebruikt om mijn hart binnen te dringen.

Dan is er het einde. Om te voorkomen dat het kwaad zich verraderlijk aandient, is het belangrijk ons af te vragen waar een gedachte toe leidt: naar God of naar ons ego. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat ik hard werk aan iets moois en waardigs, maar dat ik daardoor stop met bidden. Zo ga ik denken dat alles van mij afhangt, tot het punt dat ik het geloof in God verlies. Hier is duidelijk de boze geest aan het werk.

De slinkse werkwijze van de duivel

De stijl van de vijand – de duivel dus, want die bestaat! – is om zich op een slinkse manier te presenteren: hij begint met wat ons het meest dierbaar is en trekt ons dan naar zich toe, beetje bij beetje: het kwaad komt heimelijk binnen.

Om de toegangsdeuren van ons hart voor de boze geest te sluiten, is een geduldig onderzoek naar de oorsprong en de waarheid van je gedachten belangrijk. Je wordt uitgenodigd om te leren van de ervaring, om niet steeds dezelfde fouten te maken.

Jezelf kennen

Hoe meer wij onszelf kennen, hoe meer wij aanvoelen waar de kwade geest vandaan komt, zodat wij daarop kunnen gaan letten. Ieder van ons heeft zwakke punten: en dat is waar de slechte geest binnenkomt en ons op het verkeerde pad brengt.

Daarom is het dagelijkse gewetensonderzoek zo belangrijk. Opmerken wat er gebeurt is belangrijk, het is een teken dat Gods genade in ons werkt en ons helpt te groeien in vrijheid en bewustzijn. Doen wat God van ons wil, wil zeggen dat we op zijn wegen van vreugde en vrede wandelen.

Onderscheiding gaat namelijk niet simpelweg over het grootst mogelijke goed, maar over wat goed is voor mij hier en nu: daarin moet ik groeien. (Vertaling Susanne Kurstjens)