Tijdens de algemene audiëntie van 16 november legde paus Franciscus uit waarom we niet bang moeten zijn voor troosteloosheid en verlatenheid.

We hebben gezien hoe belangrijk het is om te begrijpen wat er in ons omgaat, zodat we geen overhaaste beslissingen nemen om er vervolgens spijt van te krijgen als het te laat is. Neem dus pas een beslissing als je begrijpt wat er in je omgaat.

In die zin kan zelfs de geestelijke toestand die wij verlatenheid noemen, wanneer alles in het hart donker is, een mogelijkheid tot groei zijn. Sterker nog, een gezond vermogen om in eenzaamheid te vertoeven en zonder weg te lopen bij onszelf te blijven, lopen we het risico altijd aan de oppervlakte te blijven en nooit contact te maken met het centrum van ons bestaan.

Gezonde rusteloosheid

Wanneer een perfecte sereniteit, zonder gevoelens, het criterium wordt voor onze keuzes en gedrag, worden wij onmenselijk. Wij kunnen niet nalaten aandacht te besteden aan onze gevoelens: wij zijn mensen en onze gevoelens zijn een deel van ons mens-zijn; zonder gevoelens zouden wij ook onverschillig zijn voor het lijden van anderen en niet in staat zijn ons eigen lijden te aanvaarden.

Voor veel heiligen is rusteloosheid een beslissende duw geweest om hun leven te veranderen. Een kunstmatige sereniteit is niet goed, terwijl gezonde rusteloosheid, het hart dat een weg vooruit zoekt, wel goed is.

Verlatenheid biedt ons de kans om te groeien, om een rijpere, mooiere relatie aan te gaan met de Heer en met onze naasten. Een relatie die niet beperkt blijft tot een uitwisseling van geven en nemen. Denk bijvoorbeeld terug aan je kindertijd: als kind zoek je vaak je ouders op om iets van hen te krijgen: speelgoed, een ijsje… Een kind zoekt zijn ouders dan niet om henzelf, maar uit eigenbelang.

Gewoon bij Hem zijn

Veel van onze gebeden zijn ook een beetje zo, het zijn verzoeken gericht aan de Heer, zonder echte belangstelling voor Hem. Het Evangelie merkt op dat Jezus vaak omringd was door mensen die Hem zochten om iets te verkrijgen, genezing, materiële hulp, maar niet om gewoon bij Hem te zijn. Hij werd onder druk gezet door de menigte, maar toch was Hij alleen.

Sommige heiligen, en zelfs sommige kunstenaars, mediteerden over deze toestand van Jezus. Het lijkt misschien vreemd, onwerkelijk, om de Heer te vragen: “Hoe gaat het met U?”. In plaats daarvan is het een heel mooie manier om een echte, oprechte relatie aan te gaan met zijn menselijkheid, met zijn lijden, zelfs met zijn eenzaamheid. Het doet ons zoveel goed om te leren bij Hem te zijn met geen ander doel dan dat.

Wees niet bang

Geestelijk leven is de relatie met God, de Levende. En verlatenheid is dan het duidelijkste antwoord op het bezwaar dat de ervaring van God een suggestie is, een loutere projectie van onze verlangens. Troosteloosheid is niets voelen, een en al duisternis, maar toch zoek je God in je troosteloosheid.

Wees niet bang voor verlatenheid, loop er niet voor weg. En probeer in je verlatenheid het hart van Christus te vinden, de Heer te vinden. En het antwoord komt, altijd. Laat je daarom bij moeilijkheden nooit ontmoedigen, maar ga de beproeving vastberaden tegemoet, met de hulp van Gods genade die ons nooit in de steek laat. (Vertaling Susanne Kurstjens)