Tijdens de algemene audiëntie van 29 april sprak paus Franciscus over de vervolging en minachting waarmee christenen te maken krijgen.
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
Met de audiëntie van vandaag besluiten we de reis door de evangelische Zaligsprekingen. Zoals we hebben gehoord, wordt in de laatste daarvan de escatologische vreugde verkondigd van degenen die vervolgd worden om de gerechtigheid (vlg. Mt. 5,10).
Deze zaligspreking verkondigt hetzelfde geluk als de eerste: het Rijk der Hemelen behoort toe aan de vervolgden, net zoals aan de armen van geest. We begrijpen zo dat we aan het eind zijn gekomen van één reis die zich ontvouwd heeft in de voorgaande verkondigingen.
Arm zijn van geest, treurnis, zachtmoedigheid, de dorst naar gerechtigheid, barmhartigheid, zuiverheid van hart en het werken aan vrede kunnen allemaal leiden tot vervolging vanwege Christus.
Maar deze vervolging is uiteindelijk bron van vreugde en grote beloning in de hemel. De Zaligsprekingen vormen een paasweg die leidt van een leven volgens de wereld naar een leven volgens God; van een bestaan gedreven door het vlees, ofwel door het egoïsme, naar een bestaan gedreven door de Geest.
De wereld, met haar afgoden, compromissen en prioriteiten, kan zo’n bestaan niet aanvaarden. De “structuren van de zonde”, die vaak voortkomen uit de menselijke mentaliteit, zijn niet eigen aan de Geest van waarheid, die de wereld niet kan ontvangen (vlg. Joh. 14,17).
De wereld kan niet anders dan de armoede of de zachtmoedigheid of de zuiverheid afwijzen en zeggen dat het leven volgens het Evangelie een fout is, of een probleem, iets dat gemarginaliseerd moet worden. Zo denkt de wereld: “Dat zijn idealisten of fanatici…”. Zo denken zij.
Als de wereld voor het geld leeft, betekent dit dat iedereen die laat zien dat het leven kan bestaan uit gaven en afzien van dingen, een ergernis vormt voor het systeem van begeerte. Dit woord ‘ergernis’ is de sleutel, want het christelijk getuigenis op zichzelf, dat zoveel goeds doet voor zoveel mensen, wekt ergernis op bij de mensen die een wereldse mentaliteit hebben. Zij zien dat als een terechtwijziging.
Als de heiligheid en het leven als Gods kinderen tevoorschijn komen, zit er in de schoonheid daarvan iets ongemakkelijks dat oproept stelling te nemen: of je gaat de discussie aan en opent je voor het goede, of je wijst dat licht af en verhardt je hart, en dat leidt zelfs tot tegenstand of razernij (vlg. Wijsh. 2,14-15).
“Vervolging ook de plek is waar we bevrijd worden van onze onderworpenheid aan succes en de compromissen van de wereld”
Tweet dit! Het is opvallend te zien hoe, bij de vervolging van martelaren, vijandigheid uitgroeit tot razernij. Kijk maar naar de vervolgingen in de vorige eeuw, tijdens de Europese dictaturen: hoe men in razernij verviel tegen de christenen, tegen het christelijk getuigenis en tegen de heldhaftigheid van de christenen.
Maar dit toont aan dat het drama van de vervolging ook de plek is waar we bevrijd worden van onze onderworpenheid aan het succes, de verwaandheid en de compromissen van de wereld.
Waarover verheugt degene zich die door de wereld is afgewezen vanwege Christus? Hij verheugt zich erover dat hij iets gevonden heeft dat meer waard is dan de hele wereld bij elkaar. Want: “Wat voor nut heeft het voor een mens de hele wereld te winnen als dit ten koste gaat van eigen leven?” (Mc. 8,36). Wat voor nut heeft dat?
Het is pijnlijk om te bedenken dat er op dit moment veel christenen zijn die vervolging ondergaan in verschillende delen van de wereld. We moeten hopen en bidden dat hun beproeving zo snel mogelijk stopt. Het zijn er heel veel: er zijn nu meer martelare dan in de eerste eeuwen.
Laten we onze broeders en zusters tonen dat wij hun nabij zijn: wij zijn één lichaam, en deze christenen zijn het bloedende deel van het lichaam van Christus dat de Kerk is.
Maar laten we oppassen dat we deze zaligspreking niet lezen in het licht van het slachtofferschap en het zelfmedelijden. De minachting van de mensen is namelijk niet altijd synoniem aan vervolging: vlak erna zegt Jezus dat de christenen “het zout der aarde” zijn en waarschuwt Hij voor het risico “kracht te verliezen”.
Anders deugt het “nergens meer voor dan om weggeworpen en door de mensen vertrapt te worden” (Mt. 5,13). Er is dus ook het soort minachting dat onze eigen schuld is: als we de smaak van Christus en van het Evangelie verliezen.
We moeten trouw zijn aan de nederige toon van de Zaligsprekingen, want dat zorgt ervoor dat we van Christus zijn en niet van de wereld.
Het is de moeite waard om te denken aan de reis van de apostel Paulus: toen hij dacht dat hij rechtvaardig was, was hij in feite een vervolger. Maar toen hij ontdekte dat hij een vervolger was, werd hij een man van liefde, die zachtmoedig de pijn aanvaardde van de vervolging die hij onderging (vlg. Kol. 1,24).
Als God ons die genade schenkt, doen uitsluiting en vervolging ons meer gelijken op de gekruisigde Christus. En als we ons aansluiten bij zijn passie, zijn beide tekenen van nieuw leven. Dit leven is hetzelfde leven als dat van Christus, die voor ons mensen en voor onze verlossing “door de mensen geminacht en afgewezen werd” (vlg. Jes. 53,3; Hand. 8,30-35).
Zijn Geest ontvangen kan ons ertoe brengen zoveel liefde in het hart te hebben dat we ons leven voor de wereld geven zonder compromissen te sluiten met haar misleidingen, en dat we de afwijzing van de wereld aanvaarden. Compromissen sluiten met de wereld is gevaarlijk: de christen wordt voortdurend verleid om compromissen te sluiten met de wereld, met de geest van de wereld.
Het afwijzen van compromissen en de weg van Jezus Christus gaan: dat is het leven van het rijk der hemelen, de ware vreugde, de ware blijdschap. En in de vervolging is er altijd de aanwezigheid van Jezus die ons begeleidt, de aanwezigheid van Jezus die ons troost, en de kracht van de Heilige Geest die ons helpt door te gaan.
Laten we niet ontmoedigd raken als leven volgens het Evangelie leidt tot vervolging door de mensen: de Heilige Geest ondersteunt ons op deze weg. (Vertaling Susanne Kurstjens)
