Tijdens de algemene audiëntie van 12 februari legt paus Franciscus uit waarom het goed is te huilen.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

We zijn op reis gegaan met de Zaligsprekingen en vandaag staan we stil bij de tweede: “Zalig de treurenden, want zij zullen getroost worden” (Mt. 5,4).

Christelijke houding

In de Griekse taal waarin het Evangelie is geschreven, wordt deze Zaligspreking uitgedrukt met een werkwoord in de actieve vorm in plaats van de passieve, want de zaligen ondergaan de treurnis niet: “ze zijn ontroerd, ze huilen, maar van binnen.

Het gaat om een houding die centraal is komen te staan in de christelijke spiritualiteit. Die houding werd door de woestijnvaders, de eerste monniken uit de geschiedenis, penthos genoemd: een innerlijke pijn die de weg opent voor een relatie met de Heer en met de naaste, een hernieuwde weg.

Twee redenen om te huilen

In de Schriften kunnen er twee redenen zijn voor tranen: allereerst vanwege de rouw om iemands dood of lijden. De andere reden is huilen vanwege de zonde, de eigen zonde, wanneer het hart bloedt door het pijnlijke besef dat we God en de naaste beledigd hebben.

Het gaat dus om de ander op zo’n manier liefhebben dat we ons aan diegene vastklampen tot op het punt dat we zijn pijn voelen. Er zijn mensen die op een afstand blijven, een stap terug doen. Maar het is belangrijk dat de anderen een bres slaan in ons hart.

Het geschenk van de tranen

Ik heb vaak gesproken over het geschenk van de tranen en hoe kostbaar dat is. Kun je op een kille manier liefhebben? Kun je liefhebben omdat het je taak of plicht is? Zeker niet.

Er zijn ontroerde mensen die gesterkt moeten worden, maar er zijn ook sterken die ontroerd en wakker geschud moeten worden, omdat ze een hart van steen hebben en vergeten zijn hoe ze moeten huilen. Ook de mensen die niet geraakt worden door andermans pijn, moeten wakker geschud worden.

Rouw is bijvoorbeeld een bittere weg, maar die kan nuttig zijn om onze ogen te openen voor het leven en voor de heilige en onvervangbare waarde van iedere persoon. En op dat moment word je je ervan bewust hoe kort de tijd is.

Huilen om de zonde

Deze paradoxale Zaligspreking heeft nog een tweede betekenis: huilen om de zonde. Hier moeten we een onderscheid maken: er zijn mensen die boos worden, omdat ze een fout hebben gemaakt. Maar hier gaat het om trots.

Er zijn echter ook mensen die huilen om de slechte dingen die ze hebben gedaan en het goede dat ze hebben nagelaten, om het feit dat ze de relatie met God hebben verloochend.

De zonde voelen

Dat is huilen omdat je niet hebt liefgehad en dat komt voort uit het feit dat andermans leven je aan het hart gaat. In dit geval huil je omdat je geen recht doet aan de Heer die zoveel van ons houdt. Het gevoel het goede te hebben nagelaten, stemt ons bedroefd.

Dat is de zonde voelen. Die mensen zeggen: “Ik heb iemand van wie ik houd, pijn gedaan”, en dat doet zoveel pijn dat ze ervan moeten huilen. God zij geprezen dat die tranen dan komen!

Een geschenk van God

Dit gaat over onze eigen fouten die we onder ogen moeten komen, en dat is moeilijk maar van vitaal belang. Denk maar aan de tranen van de apostel Petrus, die hem brengen tot een nieuwe en meer oprechte liefde: het zijn tranen die reinigen, die hernieuwen. Petrus kijkt naar Jezus en huilt: zijn hart is vernieuwd. In tegenstelling tot Judas, die niet accepteert dat hij fout zat en zelfmoord pleegt, de arme ziel.

Beseffen dat je zondigt, is een geschenk van God, een werk van de Heilige Geest. Wij kunnen in ons eentje de zonde niet begrijpen. Het is een genade waarom we moeten vragen. Heer, laat mij het kwaad begrijpen dat ik heb berokkend of kan berokkenen. Dat is een hele grote genade en als we dit hebben begrepen, komen de tranen van berouw.

De schoonheid van tranen

Een van de eerste monniken, Efrem de Syriër, zei dat een gezicht vol tranen ontegenzeglijk mooi is. De schoonheid van spijt, de schoonheid van tranen, de schoonheid van berouw!

Als altijd komt het christelijk leven het best tot uiting in de barmhartigheid. Wijs en zalig is degenen die de pijn aanvaardt die voortkomt uit de liefde, want hij zal de troost van de Heilige Geest ontvangen en de tederheid van God die vergeeft en corrigeert.

God vergeeft altijd

God vergeeft altijd: laten we dat niet vergeten. God vergeeft altijd, ook de ergste zonden, altijd. Het probleem zit in onszelf: als wij het moe worden om vergeving te vragen, sluiten we ons in onszelf op en vragen we niet om vergeving. Dat is het probleem. Maar Hij is er om te vergeven.

Als we altijd voor ogen houden dat God ons “niet naar onze schulden behandelt” en “niet naar onze zonden” (Ps. 103,10), dan leven we in barmhartigheid en compassie en komt de liefde in ons naar voren.

Dat de Heer het ons toe mag staan om overvloedig lief te hebben, door middel van een glimlach, nabijheid, dienstbaarheid en ook door middel van onze tranen. (Vert. SK)