Tijdens de algemene audiëntie van 30 september legde paus Franciscus uit dat we niet alleen een vaccin moeten vinden voor het coronavirus, maar ook voor de socio-economische virussen.
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
In de afgelopen weken hebben we, in het licht van het Evangelie, samen stilgestaan bij de vraag hoe de wereld te genezen die lijdt aan een ziekte die door de pandemie naar voren is gebracht. De ziekte was er al: door de pandemie is die duidelijker geworden en onderstreept.
We hebben naar de wegen gekeken van waardigheid, solidariteit en subsidiariteit: noodzakelijke wegen om de menselijke waardigheid en het algemeen welzijn te bevorderen. En als leerlingen van Jezus hebben we onszelf ingefluisterd zijn spoor te volgen door te opteren voor de armen, het gebruik van onze middelen te heroverwegen en zorg te dragen voor ons gemeenschappelijk huis.
Te midden van de pandemie waardoor we worden geteisterd, hebben we ons vastgeklonken aan de principes van de sociale leer van de Kerk en ons laten leiden door geloof, hoop en liefde. Hierin hebben we een solide ondersteuning gevonden om werkers van verandering te zijn, die groots dromen, niet stoppen voor de bekrompenheid die verdeelt en schaadt, maar die aansporen om een nieuwe en betere wereld te creëren.
Ik zou willen dat deze weg niet eindigt met mijn catecheses, maar dat we samen kunnen blijven doorgaan op deze weg, met de blik gericht op Jezus (vlg. Hebr. 12,2), zoals we aan het begin hebben gehoord; met de blik gericht op Jezus die de wereld redt en geneest.
Het Evangelie laat ons zien dat Jezus allerlei zieken heeft genezen (vlg. Mt. 9,35): Hij heeft het zicht teruggegeven aan blinden, de spraak aan stommen, het gehoor aan doven.
En terwijl Hij de ziektes en fysieke beperkingen genas, genas Hij ook de ziel door de zonden te vergeven, want Jezus vergeeft altijd, en de ‘sociale pijn’ te genezen, inclusief die van de gemarginaliseerden (vlg. Catechismus van de Katholieke Kerk, 1421).
Jezus, die vernieuwt en elk schepsel verzoent (vlg. 2 Kor. 5,17; Kol. 1,19 – 20), schenkt ons de noodzakelijke gaven om lief te hebben en te genezen zoals Hij dat deed (vlg. Lc. 10,1 – 9; Joh. 15,9 – 17), om zorg te dragen voor iedereen, zonder onderscheid naar ras, taal of natie.
Totdat dit echt gebeurt, is het nodig dat we de schoonheid van elk menselijk wezen en elk schepsel overwegen en waarderen. Wij zijn in Gods hart verwekt (vlg. Ef. 1,3 – 5). “Ieder van ons is de vrucht van een gedachte van God. Ieder van ons is gewenst, ieder van ons is geliefd, ieder van ons is nodig” (Benedictus XVI, 24 april 2015).
“We moeten niet terugkeren naar het zogeheten ‘normaal’, dat een ziek normaal is”
Tweet dit!
Daarom heeft elk wezen ons iets te zeggen over God de Schepper (vlg. Laudato Si’, 69 en 239). Als we die waarheid erkennen en dankbaar zijn voor de intieme banden in onze universele gemeenschap met alle mensen en alle schepselen, activeert dat “een edelmoedige en liefdevolle zorg” (ibid, 220).
Dat helpt ons Christus te herkennen in onze arme en lijdende broeders en zusters, ze te ontmoeten en te luisteren naar hun schreeuw en de schreeuw van de aarde die daar een echo van is (vlg. ibid, 49).
Als we innerlijk gemobiliseerd worden door dat geschreeuw, dat een andere koers van ons vraagt (vlg. ibid, 53) en een verandering, kunnen we met onze geschenken en onze capaciteiten bijdragen aan de genezing van relaties (vlg. ibid, 19). We kunnen dan de samenleving nieuw leven inblazen en niet terugkeren naar het zogeheten ‘normaal’, dat een ziek normaal is, al ziek voor de pandemie. De pandemie heeft dat alleen maar verduidelijkt!
“Nu gaan we weer terug naar normaal.” Nee, dat is niet goed, want dat normaal was ziek door onrechtvaardigheid, ongelijkheid en milieuvervuiling. Het normaal waartoe we zijn geroepen, is dat van het Rijk Gods, waar “blinden zien en lammen lopen, melaatsen genezen en doven horen, doden opstaan en aan armen de Blijde Boodschap wordt verkondigd” (Mt. 11,5). En niemand doet alsof hij van niets weet en kijkt een andere kant op. Dat is wat we moeten doen om te veranderen.
In het normaal van Gods Rijk krijgt iedereen zijn dagelijks brood en deelt het, is de sociale structuur gebaseerd op bijdragen, delen en geven, niet op bezitten, uitsluiten en verzamelen (vlg. Mt. 14,13 – 21). De handeling die een samenleving, een gezin, een wijk, een stad, iedereen in stand houdt, is jezelf geven. Dat is geen aalmoes geven, maar een gave die vanuit het hart komt, een gave die het egoïsme en de drang naar bezit opzij zet.
Maar de wijze waarop een christen dit doet, is niet mechanisch: het is op menselijke wijze. Wij kunnen nooit op mechanische wijze uit de crisis komen die de pandemie aan het licht heeft gebracht; weliswaar komen we er dan uit met nieuwe instrumenten – die heel belangrijk zijn, ons vooruit helpen en waarvoor we niet bang hoeven zijn – maar wetende dat zelfs de meest verfijnde middelen veel kunnen bewerkstelligen, maar één ding niet: tederheid.
De tederheid is het signaal van Jezus’ aanwezigheid: de naaste nabij zijn om samen op weg te gaan, te genezen, te helpen en ons voor elkaar op te offeren.
Daarom is dat normaal van het Rijk Gods belangrijk: iedereen krijgt zijn dagelijks brood, de sociale structuur is gebaseerd op bijdragen, delen en geven, met tederheid, en niet op bezitten, uitsluiten en verzamelen. Want aan het eind van ons leven, kunnen we niets meenemen naar het andere leven!
Een klein virus blijft maar diepe wonden slaan en onze fysieke, sociale en geestelijke zwaktes blootleggen. Het heeft de grote ongelijkheid blootgelegd die heerst in de wereld: ongelijkheid in kansen, middelen, toegang tot de gezondheidszorg, tot technologie, onderwijs: miljoenen kinderen kunnen niet naar school, en de lijst gaat maar door.
“Een eerlijke en solidaire samenleving is een gezonde samenleving”
Tweet dit!
Die vormen van ongelijkheid zijn niet natuurlijk en ook niet onvermijdelijk. Ze zijn het werk van de mens en komen voort uit een groeimodel dat ons losmaakt van de diepste waarden. De verkwisting van een geschonken maaltijd: met die verkwisting kun je iedereen te eten geven. Dat heeft veel mensen de hoop doen verliezen en de onzekerheid en angst doen toenemen.
Daarom moeten we, om uit de pandemie te komen, niet alleen een geneesmiddel vinden voor het coronavirus – dat is belangrijk! -, maar ook voor de grote menselijke en socio-economische virussen. We moeten die niet verhullen, er een likje verf overheen doen, zodat we ze niet zien.
En we mogen er zeker niet vanuit gaan dat het economisch model dat aan de basis staat van een ongelijke en onhoudbare ontwikkeling onze problemen gaat oplossen. Dat heeft dat model niet gedaan en dat zal het niet doen, want dat kan het niet, ook al blijven bepaalde valse profeten maar een ‘doorsijpeleffect’ beloven dat er nooit komt.
Jullie zullen wel eens gehoord hebben over de theorie van de beker: het belangrijkste is dat de beker steeds weer gevuld wordt, zodat die overstroomt naar de armen en de anderen, die zo rijkdommen ontvangen. Maar dit is wat er gebeurt: de beker begint zich te vullen en wanneer die bijna vol is, groeit de beker maar door en stroomt die nooit over. We moeten waakzaam zijn.
We moeten snel aan de slag om goed beleid te creëren en sociale systemen te ontwerpen waarin participatie, zorg en edelmoedigheid beloond worden, in plaats van onverschilligheid, uitbuiting en eigenbelang. We moeten voortgaan met tederheid.
Een eerlijke en solidaire samenleving is een gezonde samenleving. Een participatiemaatschappij – waar niet alleen de ‘eersten’ meetellen, maar ook de ‘laatsten’ – versterkt de gemeenschap. Een maatschappij waar de diversiteit wordt gerespecteerd, is veel beter bewapend tegen welk type virus dan ook.
Laten we deze weg van genezing onder de bescherming stellen van de Maagd Maria, Onze-Lieve-Vrouw van de Gezondheid. Zij, die Jezus in haar schoot droeg, helpt ons om vol vertrouwen te blijven. Bezield door de Heilige Geest kunnen we samenwerken aan het Rijk Gods dat Christus in de wereld heeft gebracht door in ons midden te komen.
Het is een Rijk van licht te midden van de duisternis, een Rijk van gerechtigheid te midden van zo veel vergrijpen, een Rijk van vreugde te midden van zo veel pijn, een Rijk van genezing en redding te midden van ziekte en dood, een Rijk van tederheid te midden van haat.
Moge God ons de kracht geven om van de liefde een virus te maken en de hoop in het licht van het geloof over de wereld te verspreiden. (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
