Kunnen we als samenleving beter uit de coronacrisis komen? Wel als het aan paus Franciscus ligt, die gelovigen en niet-gelovigen daartoe in zijn jongste boek handvatten biedt.
In Let us dream – The path to a better future (helaas – nog? – niet in Nederlandse vertaling beschikbaar), reflecteert paus Franciscus op de coronacrisis, die barsten in onze samenleving steeds duidelijker blootlegt. Via zijn typische ‘zoekend denken’ neemt Franciscus zijn lezers mee in zijn ideeën voor een betere wereld. Een breed scala aan onderwerpen komt aan bod: sociale rechtvaardigheid, goede omgang met de schepping, een nieuwe markteconomie, de basisrechten van iedere mens.
Hij laat zich daarbij leiden door de ‘drie L’s’: Land (onze ecologische leefstijl), Lodging (onze woonplek en manier van samenleven) en Labour (werk als bron van leven en waardigheid).
Het boekje telt slechts 150 pagina’s, maar Franciscus weet met concrete voorbeelden uit zijn eigen leven en reflecties op wat het betekent christen te zijn, deze onderwerpen in hun kern te raken. De paus is niet bang om met zo nu en dan stevige en directe opmerkingen duidelijk te maken waar de problemen liggen – die van de wereld, maar ook die van de Kerk en de christenen zelf.
Let us dream bevat drie delen: ‘zien’, ‘kiezen’ en ‘handelen’.
Echt zien, schrijft Franciscus, kun je pas vanuit de periferie, de randen van de samenleving. De concrete problemen die je dan ziet, kunnen je ‘virus van onverschilligheid’ doorbreken – een thema dat verschillende keren terugkomt. Hij geeft het treffende voorbeeld van mensen die zich drukker maken om beurskoersen die instorten dan om de zwerver die op de hoek van hun eigen straat doodvriest.
“'Er is slechts één woord voor de Kerk die vreemdeling wordt voor de armen. Schandaal'”
Tweet dit!
Vanuit deze ervaring zetten we een stap naar kiezen. Niet direct handelen, zoals in onze tijd zo vlug gedaan wordt, maar reflecteren op wat een werkelijk juiste en duurzame oplossing voor een geconstateerd probleem is.
Franciscus stelt daarbij bij de voorkeursoptie voor de armen centraal: bij alle keuzes die gemaakt worden, moet overwogen worden welke impact ze hebben op de allerarmsten in de samenleving. Het gaat om echte solidariteit, schrijft hij: niet de kruimels die van tafel vallen aan de armen geven, maar zorgen dat iedereen een plek aan tafel heeft.
Dan volgt het handelen, waarbij het erom gaat concreet lijden aan te pakken, niet abstracte problemen. De Kerk moet naast mensen gaan staan en hen begeleiden op weg naar een betere toekomst. Opnieuw – hoe kan het ook anders – staan de armen centraal: “Er is slechts één woord voor de Kerk die vreemdeling wordt voor de armen”, schrijft de paus: “Schandaal.”
In het aanpakken van problemen staat de Kerk trouwens niet alleen: Let us dream laat zich, net als de encycliek Fratelli Tutti, lezen als een uitgestoken hand naar alle mensen die zich inzetten voor het algemeen welzijn.
Treffend is de passage over tegenstellingen versus tegenover elkaar staan (contradiction versus contraposition): als we uit de polarisatie weten te komen, kunnen we ondanks verschillen in ideeën werken aan een gedeelde horizon. Franciscus werkt dit uit in een diepgaand stuk over de bisschoppensynodes binnen de Kerk, waarop dit op zijn zachtst gezegd ook van toepassing is.
Franciscus wil in kort bestek veel onderwerpen bespreken, waarbij veel voorbeelden – uiteraard – vanuit zijn eigen ervaringen in Zuid-Amerika komen. Dat maakt dat het je als Nederlandse lezer soms wat duizelt.
Vele spontane zinnen tussendoor dragen hieraan bij: “Als je een voorkeur voor uit eten gaan, luxe auto’s … hebt, blijf dan weg van sociale bewegingen en politiek (en ook, alsjeblieft, van het seminarie)”; “We moeten beseffen dat de armen … zich ‘thuis’ moeten voelen bij ons”; “Het afwijzen van een worstelende migrant … uit angst voor de verwatering van een ‘christelijke’ cultuur is een groteske misrepresentatie van zowel het christendom als die cultuur.”
Tegelijk geven die zinnen telkens ook te denken: hoe leef ik mijn christen-zijn? Volg ik Jezus werkelijk in de periferie waar Hij ons vraagt aanwezig te zijn?
Daarbij is het boek ook verfrissend, doordat het een luik is op de bredere wereld. De focus op land, lodging en labour oogt soms wat socialistisch of activistisch. Franciscus weet echter juist vanuit het christen-zijn een integrale visie neer te zetten op mens en wereld. Daarbij streeft hij geen ideologie na, maar werkt hij vanuit concrete basiswaarden heldere keuzes uit voor een betere samenleving.
Zoals alle crises kan de coronacrisis een tijd van zuivering zijn, die ons oog doet hebben voor en doet nadenken over een betere toekomst. De paus biedt daartoe in dit boekje een uitgestoken hand aan – het is te hopen dat gelovigen én niet-gelovigen die zullen aannemen.
Pope Francis, Let us dream – The path to a better future
€ 14,99 | ISBN 978 13 9850 220 8
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
