Er zijn twee pausen met de eretitel ‘De Grote’: Leo I (440-461) en Gregorius I. De laatste bestuurde de Kerk van 590 tot 604, in een woelige tijd. We kennen verschillende werken van hem. Het bekendst is wellicht zijn Leven van Benedictus, over de heilige Benedictus. Zoals die laatste een regel voor monniken schreef, zo ontwierp Gregorius de Grote er een voor priesters, De pastorale regel. Dankzij het werk van docenten van het grootseminarie Rolduc is daar nu een volledige vertaling van beschikbaar.
De Regel bestaat uit vier delen: het eerste behandelt de vraag hoe iemand tot het hoogste heerschap komt, het tweede gaat over het leven van de herder, het derde over de pastorale praktijk en het vierde over de spiritualiteit van de zielzorger. Die moet vooral waken voor de hoogmoed: een saillante overeenkomst met de Regel van Benedictus, die uitgebreid beschrijft hoe je de hoogmoed moet vermijden.
Gregorius toont zich een groot mensenkenner. Hij waarschuwt dat mensen niet onkundig het leiderschap op zich moeten nemen: zielen leiden is immers de kunst der kunsten. Het is echter niet genoeg de regels van het geestelijk leven met deskundige zorg te bestuderen, de herders moeten er ook naar leven. De geestelijk leider moet zuiver zijn in zijn gedachten en voorbeeldig in zijn handelen. Hij moet een nederige bondgenoot zijn van degene die goed doet, maar onbuigzaam zijn voor de ondeugden van de zondaars. Gregorius concludeert dat niet iedereen op dezelfde manier aangespoord moet worden: bij jongeren is het anders dan bij ouderen, bij armen anders dan bij rijken, bij blijmoedigen anders dan bij bedroefden. Ook hier dringt een vergelijking met de Regel van Benedictus zich op: ook de benedictijnse abt moet de een met milde goedheid tegemoet treden, een ander met terechtwijzingen en een derde met milde overredingskracht.
Het zou een studie waard zijn te bekijken in hoeverre het denken van paus Gregorius trekken vertoont van Benedictus’ kloosterregel. De Pastorale Regel behoudt in ieder geval zijn belang voor de priesterlijke spiritualiteit. We mogen de vertalers dankbaar zijn dat dit meesterwerk van de late klassieke oudheid nu voor Nederlandse priesters en seminaristen toegankelijk is.
Gregorius de Grote, De pastorale regel (vertaald door Lambert Hendriks en Bernhard Hegge; ingeleid door Bernhard Hegge en Paul Hamans)
Pagina’s: 256 | € 24,50 ISBN 978 90 90342 39 9 Te bestellen via (045) 546 68 88 of info@rolduc.nl
