<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Boek

Katholieke ‘mythbusters’ keren zich tegen ‘Ctrl C-Ctrl V-journalistiek’ over de Kerk

Carol Glatz - CNS 18 juni 2020
image
De handtekening van astronoom Galileo Galilei op een kerkelijk processtuk, zoals te vinden het Vaticaans archief. Foto: CNS - Vaticaans Apostolisch Archief

Twee Poolse journalisten doken in de Vaticaanse archieven om hardnekkige historische mythen over de katholieke Kerk te ontkrachten, vrij van ‘kerktriomfalisme’. “Wij zijn ongelovige Thomassen, die alles zelf willen aanraken.”

De inquisitie, de kruistochten, het proces tegen de tempeliers, de veroordeling van Galileo Galilei en de rol van paus Pius XII tijdens de Tweede Wereldoorlog: het zijn slechts enkele ‘hete’ historische hangijzers in het leven van de Kerk die nog steeds controverse en vurig debat kan aanwakkeren.

De meeste mensen hebben echter slechts een vaag idee van waar die gebeurtenissen over gingen, met feiten gekleurd of vertroebeld door politieke censuur, sociale vooroordelen en broodje-aapverhalen die werden gevoed door fictieve verslagen in films en andere media.

‘Grondig en nauwkeurig’

Grzegorz Gorny en Janusz Rosikon – twee Poolse journalisten – wilden enkele van de mythen ontkrachten en de leemtes opvullen met hun geïllustreerde boek Vatican Secret Archives: Unknown Pages of Church History, dat in het Engels werd gepubliceerd door Ignatius Press.

“Een open geest van cruciaal belang voor journalisten en lezers”

Om het verleden correct te leren kennen en te beoordelen, “moet men eerst de feiten grondig en nauwkeurig vaststellen”, schrijven de journalisten. Daarom bezochten ze onder andere wat nu het Vaticaans Apostolisch Archief wordt genoemd.

Copy-paste

Ze ontmoetten ook talloze historici om controversiële figuren en gebeurtenissen vanuit een ander gezichtspunt te bekijken, zeggen ze in de inleiding van het boek.

“We zijn tegen journalistiek van het Ctrl C-Ctrl V-soort” dat slechts kopieert en plakt, aldus Gorny. De auteurs noemen zich “ongelovige Tomassen”, die “alles moeten aanraken” door jarenlang de plaatsen te bezoeken waarover ze schreven, te praten met getuigen en wetenschappers en tijd door te brengen in archieven.

Oorlogspaus

Een van de thema’s die ze aanstippen is de oorlogsperiode onder paus Pius XII. Deze paus werd er na de oorlog van beschuldigd dat hij zich publiekelijk niet genoeg uitte tegen de nazi-gruweldaden. Daarnaast wordt in dat hoofdstuk de vondsten uit de archieven door jezuïetenhistoricus Peter Gumpel en anderen beschreven.

image
Paus Pius XII Foto: CNS - Vatican Media

“Het lijdt geen twijfel dat die paus vreselijk is belasterd”, zegt Vivian Dudro, senior redacteur bij Ignatius Press. “Maar hoe interpreteer je zijn stilte? Hoe ga je de acties van de man afwegen terwijl zoveel van deze acties opzettelijk geheim werden gehouden? Met als reden de veiligheid en beveiliging van de mensen die hij probeerde te helpen?”

Het goede, slechte en lelijke

“De geschiedenis leert ons dat het leven de kunst is van het nemen van beslissingen”, voegt Gorny toe. Het boek beschrijft de mensen “die verantwoordelijk zijn voor het lot van grote gemeenschappen, mensen die beslissingen moesten nemen tussen bijvoorbeeld veiligheid en vrijheid, tussen een groter en een kleiner kwaad.”

Dudro zegt dat de auteurs niet bezig zijn met “kerktriomfalisme”, maar in plaats daarvan “het goede, het slechte en het lelijke tonen van spelers aan de kant van de Kerk of in het belang van de Kerk”. “Als je toegeeft dat dingen soms slecht worden gedaan, is dat geen trouweloosheid jegens de Kerk”, zegt zij.

Open geest

Volgens Dundro, die ook als verslaggever voor de katholieke pers heeft gewerkt, is een open geest van cruciaal belang voor journalisten en lezers.

“Heb de nederigheid om te accepteren dat je niet zoveel weet als je denkt dat je weet. Sta open voor nieuwe informatie en weeg die af”, zegt ze. Ze adviseert om te zoeken naar gevestigde belangen of motieven van mensen en “doe je uiterste best om te praten met mensen die anders denken”.

Verder archiefonderzoek

Historici verwachten dat het jaren zal duren om de nieuw beschikbare documenten van het Vaticaan te doorzoeken om een nog beter en duidelijker begrip te krijgen van wat er is gebeurd en waarom.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.